Ta veseli dan ali Matiček se ženi (1790)
| Ta veşsęli dan, ali: Matizhek şe shęni Anton Tomaž Linhart |
Ta veşsęli dan, ali: Matizhek şe shęni. Ena komedia v’ pęt aktih. Obdęlana po ti franzoſki: La folle journée, ou le mariage de Figaro par M. de Beaumarchais.
| |||||||||||||
PERSHONE.
BARON NALÉTEL.
ROSALA, njegova Goſpa.
MATIZHEK, Gartnar graſhinſki.
NĘSHKA, hiſhna dękelza.
TONZHEK, en Shtudent na vakanzah.
SMEŞHNAVA, en Advokat na deshéli.
SHUSHEK, Kanzlir graſhinſki.
BUDALO, njegov Shribar.
JERZA, shupanova hzhęr.
JAKA, en Lakaj.
GASHPER, en Delovz.
Rihtni hlapez.
Godzi.
Kmęteſhki fantje, inu deklizhi.
Jegra ſe na enim gradi na gorenſkim, blisu ene vaſsy.
PERVI AKT.
[uredi]En Zimer; na pol ſpravlen. Na ſrędi ſtoji en velik ſtol sa naſlonit. Matizhek nekej męri po tlѐh. Nęshka ſtoji pred ſhpeglam, ſlamnek inu rosho na njemu popravla.
PERVI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Nęshka.
Matizhek. Devętnajſt zhęvlov je dolgoſt; ſhrokoſt pak ſhęſt inu dvajſset.
Nęshka. Poglej, Matizhek, moj ſlamnek; toku bo lepſhi ſtal, kaj ne?
Matizhek. Prov lepú; ta rosha tudi lepu ſtoji, al lepſhi zvedé tvojih liz rosha v’ mojih ozhęh!
Nęshka. (malu nasaj ſtopi.) Kai pak meriſh, lubi moj?
Matizhek. Jeſt ględam, zhe bo poſtela, katęro nama je Baron oblubil, doſti preſtora imęla.
Nęshka. Kaj tukej bo ſtala?
Matizhek. Tukej bo najo prebivalſhe.
Nęshka. Ta ne bo pęla, po obeni zęni.
Matizhek. Sakaj ne?
Nęshka. Sadoſti, de jeſt nezhem.
Matizhek. Al ſe vunder povę, ſakaj ne.
Nęshka. Tudi to ſe ne povę!
Matizh. Toku je le, kader naſs shenę enkrat v’ ſvojo mręsho vjamejo.
Nęshka. Tiho bode! —
Matizh. Al vęjſh, Nęshka, de jeſt sa naprej ne bom vezh kèrte lovil doli po vèrti. Ti boſh mogla s’ mano drugazhi ravnati. Od dones tęga dneva ſim jeſt ta pervi hiſhni ſlushabnik, inu toku rekozh, perjatel Baronov. Po tim, jeſt menim, boſh vunder ſposnala, de v’ zelim gradi ni bolſhiga kraja sa naji dvá, koker tukej v’ ſrędi med Baronam, inu med gnadlivo Goſpó. Kader Goſpó po nozhi, poſtavim, trebuh boly, inu sgonzhek sapoje, tri ſtopinze ſtriſh — ſerk! — inu noter boſh. Kader Goſpod mene ozhe, inu sgonzhek sapoje, jeſt dvakrat ſkozhim — ſerk! — inu per njemu bom.
Nęshka. Prov imaſh! Kader pak sutrej sgonzhek sapoje, inu Goſpod tebi enu dolgu dolgu opravilu da, on tudi tri ſtopinze ſtury, ſerk! — inu je per mojih vratih, trikrat ſkozhi, ſerk! —
Matizh. Koku meniſh?
Nęshka. Poſluſhej.
Matizh. Govori sa boshjo volo!
Nęshka. Naſh Baron Nalétel ſe je tih lępih punz tukej okoli vshę navelizhal; on bi ſe sdej rad lepu doma dershal; al meniſh, per ſvoji Goſpę? Kaj pak de? — Per tvoji shenizi, lubi moj Matizhek. Tiga ſtariga Shusheka je najęl, de bi me na njegovo plat spravil.
Matizh. Shushek! ta preklęti Shushek! zhe mo jeſt rębra nepolomim —
Nęshka. Al ſi kedej miſlil, de bo on meni doto dal sa volo tvoje ſlushbę?
Matizh. Sakaj ne? Meni ſe sdy, de ſim vunder —
Nęshka. Uh! kok ſo ti vuzhéni ludję nevumni! —
Matizh. Pravijo toku.
Nęshka. Al ta ſvęt vunder neverjáme.
Matizh. Ta ſvęt je nevumen.
Nęshka. Poſluſhej tedej. Naſh Baron ozhe mene na ſkrivim sa ſe kupit, inu ti bi to veſsélje imęl, plajſh dershati. — Ta miſl ni toku napezhna, kaj meniſh?
Matizh. Vshę mi bo jęsa zhelu rasdjala —
Nęshka. Nizh ſe ne praſkaj po zheli.
Matizh. Sakaj ne?
Nęshka. Bi vtęgnil kakſhen bùdenz vun sboſti.
Matizh. Ti ſi vunder porędna! — Koku bi pak blo, ke bi mi dva to rezh drugazhi svila. Jeſt ga ozhem ſpelat, de bi on ſhe toku sbriſan bil; al dota more pred v’ arshati biti.
Nęshka. Tò je le! dnar inu golfija tebe vkup dershy.
Matizh. Baron ozhe mene golfat, raji bom jeſt njega.
Nęshka. Al ſe nizh ne bojiſh!
Matizh. Koga ſe bom bal? Kdur ne vaga, je bres blaga. (En sgonzhek ſe ſliſhi.)
Nęshka. Goſpa je vshę gori; ſnozhi mi je perpovdvala, de ozhe dones s’ mano nar pervizh govorit.
Matizh. To pak vshę kej pomęni.
Nęshka. Jeſt morem jiti; Moj bode, Matizhek. Miſli na to, kar imaſh ſturiti.
Matizhek. Kaj k’malu toku gręſh? Ti nizh prov ne ſposnaſh, koku grosnu te jeſt lubim.
Nęshka. Kdaj boſh enkrat jęnal, meni letó od jutra do vęzhera pravit?
Matizh. Koker hitru ti bom letó od jutra do vęzhera ſkasat mogel. (Nęshka doli ſtezhe)
DRUGI NASTOP.
[uredi]Matizhek ſam.
To je ręſs! ena dekelza je ta, de ji ni para! okrogla koker igrazheza, perpravna, perludna! to je vſe shivó, vſe polnu lubęsni, inu ogna! — inu sraven tudi koku pametna! — (grę gori inu doli, inu roke riblę) — — Ha, ha, lubi moj Baron, ſva vkup? sdej jeſt ſhe le saſtopim, ſakaj mene toku vſoku povſdignit ozhejo. Jeſt bi njim ſlushil, oní pak moji shęni; jeſt bi njih glavo kriſhpal, oní pak mojo; jeſt bi ſe sa njih shlahto trudil, oni bi pak sa mojo ſkerbęli. Matizhek, toku dalezh ſe ne boſh sgubil — Ti pak, ſtara lashniva beſhtja! perlisneni Shushek! tebe bom jeſt — koga? — Matizhek, dobru premiſli. Tukej ſe ne ſmęſh prenaglit. Ti jih moreſh toku vkup ſpravit, de ſi bodo eden drugimu rogę odbili. Nar pervizh moreſh dnar, inu Nęshko imęti; Baronu eno drugo koſt podloshiſh; Shusheka pak dobru namasheſh.
TRĘKI NASTOP.
[uredi]Smèſhnava, Matizhek.
Matizh. Ho! ho! Goſpod Smèshnava, perſerzhni Goſpod, ſo v’ ſvate perſhli? Vedó, de ſe bom jeſt shenil. — No, no, me prov veſsely.
Smeſhnáva. Perjatel, je ſzer govorjénje od ene shenitve, ręſs je; al ne zeló toku, koker ti miſliſh.
Matizh. Ta le, (na noſs pokashe) naj ga pogledajo, ſe bo shénil. Oní pak snajo miſlit, inu govorit, kolker ſe jim polubi.
Smeſhnava. Sva ſama? Naj obeden neſliſhi?
Matizh. De bodo zeló ſami, grem jeſt tudi.
Smeſhnava. Zhakej, perjatel; mi dva imava nekej poſębniga govorit. — Ti ſi pred tręmi lejti doli pod novim Męſtam na gobovim gradi ſlushil. Je ręſs, al ne?
Matizh. Ręſs.
Smeſhnava. Tok posnaſh kluzharizo na tiſtim gradi, imenuano, Maria Smrękarza?
Matizh. V’ tręh letih ſim jeſt tolkajn shęnſkih obrasov vidil; dobru vedó, de ni mogozhe, vſe v’ glavi obdèrshat:
Smeſhnava. Na to niſi posabil. Al morebiti ſe boſh ſaj na tiſtih dvęſtó kron ſpomnil, katęre ti jé poſodila.
Matizh. Zhe mi jih je poſodila, ſim jih tudi sapravil. Nizh ſe loshe ne posabi, koker sapravleni dnar.
Smeſhnava. Poſodila ſub conditione expreſsa —
Matizh. Nikar, po latinſki mi jih ni poſodila.
Smeſhnava. To ſe rezhe, s’ tim perſtavkam, s’ to savęso — de jih boſh nasaj plazhal, inu de jo boſh vsęl.
Matizh. Toko! tiſta je pak druga; Al je lępa?
Smeſhnava. Se sajde.
Matizh. Mlada?
Smeſhnava. Per nar bolſhih letih, okoli ſhtirdeſsęt.
Matizh. Meſnata?
Smeſhnava. Redy ſe dobru; ne bode ji oponoſhenu.
Matizh. Velika, majhena?
Smeſhnava. Pokaj to praſhanje? — Ti jo dobru posnaſh; nikar ne taji.
Matizh. Sa to, Goſpod shlahtni, kir njim raven eno tako oſhim. Naj jo oni vsamejo; Njim ſe bo bol perlégla. Moj dolg ji pak sa doto puſtim.
Smeſhnava. Perjatel, ne posabi, s’ kom govoriſh. Te tvoje sviazhe ti ne bodo nizh pomagale.
Matizh. Vęjm; kè bi Doktar bil, bi mi kej noterneſle.
Smeſhn. Sadoſti je prasnih besedy. Al jo plazhaſh, inu jo vsameſh? To je mojo praſhánje — Poglej, ona ti je ſhe sdej dobra; mi je piſala, de imam to ręzh lepu na tihim porovnáti; zhe ſe pak raji pravizi koker nję dobroti podversheſh, te imam toshit, sdajzi, per ti prizhi — Govori, Matizhek.
Matizh. Vidijo, ta ręzh ſe more s’ jaſno tręsno glavo dobru prevdarit, inu premiſlit. Dones ſim jeſt pijen, pijen od veſsélja, pijen od lubęsni, koker vſaki shęnen. Naj poterpę, saj do jutriga.
Smeſhn. Fantalin, ti ſe s’ mene norza dęlaſh. Le zhakej, jeſt ti jo bom saſolil per seleni misi, de boſh vſe tvoje dní miſlil na Smeſhnávo.
Matizh. Nikar naj ſe nejesę, Goſpod shlahtni.
Smeſhn. Se bova saſliſhala per Goſpodſki, inu ſhe dones! inu ſhe dones! (ozhe jiti, v’ tim pride Nęshka, inu sad obſtoji.)
Matizh. Naj gredo s’ mano doli na vèrt; jim bom dal eno dino pokuſit, de ſe bodo ohladili. Sizer bi jim jęsa ſhkodvala. (greſta obá.)
ZHETERTI NASTOP.
[uredi]Nęshka ſama.
Se bova saſliſhala, per goſpodſki, inu ſhe dones! inu ſhe dones! — Kaj to pomeni? — Je pak vshę spet Smeſhnava kakorſhno sdrashbo narędil. — Nizh ne dę, jeſt ſe na mojga Matizheka sanéſsem. On imá pamet, inu dober jęsik. (vèrshé gvant, katęriga je na rozheh pernéſsla, na en ſtol.) Sdej ſama ne vęjm, kaj tukej iſhem.
PĘTI NASTOP.
[uredi]Nęshka. Tonzhek.
Tonzhek. (pertezhe.) Nęshka! vunder te enkrat ſamo najdem; vshę dvę ure ſim sa tabo lasil. Oh! ti ſe boſh moshila, inu jeſt — jeſt grem v’ Lublano:
Nęshka. Sa to, kir ſe bom jeſt moshila, greſh ti v’ Lublano? koku je to saſtopit?
Tonzhek. (shaloſtno.) Nęshka, Baron mi je ſlovo dal.
Nęshka. Se ſhe niſo vakanze vùn; kaj ſi pak spet sa eno otrozharijo napravil?
Tonzhek. Se vęjſh, Nęshka, de dones na vęzher imajo k’ shupanu godzi priti; Jeſt ſim Jęrzi beſsędo dal, de bom s’ njo plęſsal; sa to ſim ſnozhi doli k’ nję ſtopil, de bi bla enu malu ſkuſila. Komej jo ene dvakrat saſuzhem, kar pride ta ſtara shupanka, inu Barona napovę. She niſim prov zhaſsa imęl ſe ſkriti, je vshę noter perropotal. Uſta ſo ſe mo pęnile od jęse, kader je mene saględal. Poberi ſe, je djal, ti paperk, inu ſhe eno drugo beſsędo, al me je ſram povędat — poberi ſe, dones is te hiſhe, inu jutri is graſhine. Zhe ga gnadliva Goſpá, moja lępa boterza, ne bo potolashila, tok je vùn s’ mano: te moje ozhí ne bodo nigdar vezh toku ſręzhne, tebe vidit.
Nęshka. Mene? kaj mene vidit? Je na meni vèrſta? — Si ſe gnadlive Goſpę vshę navelizhal?
Tonzhek. Oh, Nęshka! nikar me ne ſpomni; nję lepota je moje ſerze ranila; al en ſtrah me objide, kader smiſlim, de jo lubim.
Nęshka. Toko! sa to ſe sdej mene primeſh, kaj ne? o ti ſerboritnek! (mo da en ſhnoberz.)
Tonzhek. Kok ſi ti ſrezhna, de jo zel dan ględaſh, zel dan s’ njo govoriſh, sutrej jo oblazhiſh, na vęzher jo ſlazhiſh — od jègle do jegle — Nęshka! jeſt ne ſmęjm dalej miſlit! — tiho, nekej mi noter pade — ſkusi mojo lubęsen, ſkusi vſe, kar ti je lubu, te proſsim, nikar mi doli nevdari. —
Nęshka. Koga?
Tonzhek. Eno podvęso od gnadlive Goſpę.
Nęshka. Neſramneſh gerdi!
Tonzhek. To nar lepſhi pęſem, kè ſim jo ſhe le narędil, ti dam sa njo. (doli poklekne.) O daj mi jo! kader ſe bo moje ſerzę v’ murjo tę shaloſti potopilo, tiſtikrat bo ta podvęsa, inu sravѐn ſpomin na mojo Nęshko —
Nęshka. Tiho bode, kvanta. (ga na uſta vdari.) Lubi moj, koliku jih imaſh vunder? — k’ Jerzi v’ vaſs hodiſh: sa gnadlivo Goſpó na ſkrivim sdihujeſh; sa mano ſi tudi sazhęl nekej ſleparit —
Tonzhek. Jeſt ręſs ne vęjm, kaj bo s’ mano. En zhaſs ſèm je sazhęlu vſe vręti v’ meni; de le eno shęnſko saględam, vshę mi ſerzę bije; de le to beſsędo lubęsen ſliſhim, vshę ſe tręſsem od shele inu veisęlja, mraſs inu vrozhina me na enkrat prevſame. v’ zhaſsih lętam po borſhti, koker en vędamz, inu upijem, jeſt te lubim, de nevęjm koga; dervęſsam, ſkalam, oblakam, inu vetrovam mojo lubesen raskladam. —
Nęshka. Na tako visho boſh ſhe obnoril.
Tonzhek. Joj! (saględa Barona, inu ſe ſkrije sa ſtolam.)
Nęshka. Kaj ti je?
SHESTI NASTOP.
[uredi]Nęshka, Baron Nalétel, Tonzhek ſkrit.
Nęshka. Ha! (saględa Barona, inu ſe blisha k’ ſtolu de Tonzhka sakrije.)
Baron. (blishe k’ nje ſtopi.) Nęshka, ti niſi nizh kej dobre vole; ſi ſama med tabo govoríla: tvoje ſerzę je enu malu nepokojnu. Al nemore drugazhi biti, slaſti pak v’ tęmu ſtanu.
Nęshka. Vaſha Gnada, kaj sapovedó? kè bi jih kdu per meni najdel?
Baron. Bog obari! — al ti vejſh, de ſim tvoj perjatel, de te rad vidim — kaj bom druge beſsede iſkal! — de te lubim. Shushek ti ji vshę toku povędal. Jeſt ti bom v’ kratkim rasloshil, kar ſi moje ſerzę oſhi; poſluſhej! (ſe na ſtol vſęde.)
Nęshka. Jeſt nezhem nizh ſliſhat.
Baron. Eno ſamo beſsędzo! Ti vęjſh, de ſim Matizheka zhes vſe moje ſlushabnike povsdignil; njému ſim zhesdal, toku rekozh, goſpodarſtvu mojga gradú, inu tebi — mojga ſerzá.
Nęshka. Naj nesamerijo, vaſha Gnada, to nikamer nekashe — de bi jeſt govorit ſmęla!
Baron. Govori, Lubka, dershi ſe tę pravize, katęro ſi zhes me sadobila.
Nęshka. Jeſt nezhem obene pravize zhes nje imeti. Naj me s’ miram puſtę, lepu jih proſsim.
Baron. Govori pred.
Nęshka. (s’ jęso) Jeſt vshę ne vejm, kaj ſim otla rezhi —
Baron. Od Goſpodarſtva zhes moje ſerzę je blo govorjénje.
Nęshka. Oní meni enu blagú ponujajo, kateru njih ni; ſram jih bodi!
Baron. Koku męniſh?
Nęshka. Njih ſerzę, njih lubęsen ſo gnadlivi Goſpę pred nebam inu semló zhes dali; eni Goſpę, katęra je njih vrędna, katęre lepota pod ſonzam nima enake, prut katęri jeſt — naj ſe ględam koker ozhem — ſęnza niſim.
Baron. Ha, ha, ha, ni drugiga, koker to? — Jeſt ti ne samęrim, Nęshka. Vi ludję od tvojga ſtanu imate ſhe te ſtare napezhne kvante med vami, de en moſh ne ſmęj obéne drugę lubit, koker ſvojo shéno, inu toku naprej. Al mi Goſpoda ſmo te muhe vshę davnu popuſtili. Veſsélje inu vshiték, Nęshka, to je naſha poſtava. Dokler me veſsely, mojo sheno lubit, jo lubim; kader me ne veſsely vezh, pak eno drugo. Kaj bi ſe ſilil? Kamer ſerzę pela, tam vela. Lubesniva moja Nęshka, pridi dones na vezher doli v’ borſhtek, na konz verta; jeſt kej poſtavim, de ti bom tvoje muhe is glave ſtepel.
Shush. (sunej govory.) Al niſo tukej Goſpod Baron.
Baron. Kdu je?
Nęshka. Jeſt boga ſrota!
Baron. Pojdi vùn, de obeden noter ne pride?
Nęshka. Kaj njih pok ozhem tukej puſtíti?
Shushek. (sunej) Ni davnu tęga, kar ſim jih vidil noter jiti; jeſt morem s’ njimi govorit.
Baron. Se nimam nikamer ſkriti — pazh, tukej sa ſtolam — glej, de ga ſkorej ſpraviſh.
(Nęshka mo vprut ſtopi; on jo en malu prozh porine, toku de raven med njim, inu med Tonzhkam oſtane. v’ tim zhaſsi, kader Baron sa ſtolam doli pozhęne, ſe Tonzhek okoli ſtola ſplasi, ſe noter vſęde, inu nogę na ſe potęgne. Nęshka tiſti gvant, katęriga je pred prineſsla, zhes Tonzhka vèrshé, inu ſe pred ſtolam vſtavi.)
SĘDMI NASTOP.
[uredi]Baron inu Tonzhek ſkrita, Nęshka, Shushek.
Shush. Niſi vidila Goſpod Barona?
Nęshka. (s’ jęso.) Sakaj bi jih jeſt imęla vidit?
Shush. Ke bi ti en malu bol brihtna bla, bi ne praſhala, sakaj. Matizhek jih iſhe.
Nęshka. Tok iſhe ſvojga Sovrashnika.
Shush. Kaj ſe to pravi shęnena ſovrashit, kader ſe ozhe nevęjſti dobru ſturiti?
Nęshka. Vęjm de ne, po njih navuku!
Shush. Moj navuk je letá: lubi Matizheka, ampak lubi tudi njegóvo ſręzho, inu kir bo Baron njegóvo ſręzho ſturil, tok lubi tudi Barona.
Nęshka. (s’ jęso.) Sram jih bodi. Kdu jim je rekel, ſemkej priti.
Shush. Tiho! tiho! nikar ſe ne jęsi! ſej ſe bo vunder vſe sgodilu, koker boſh ſama otla. Matizhek je pameten, on ne bo ſam ſebi na ſonzi ſtal. — Al meni ſe vſe sdy, ta mali ſhtudent —
Nęshka. Tonzhek?
Shush. Tonzhek, raven ta — katęri smiram sa tabo lasi. Vshę dones sjutrej pred eno uro ſim ga vidil tukej ſunej ſèm inu kje hodit, toku dolgu, de ſe je k’ tebi ſplasil. — Rezi, de ni ręſs, zhe moreſh.
Nęshka. Koku pak!
Shush. Al ní tudi eno pęſem od tebe sloshil? Saſtojn jo gviſhnu ne ſkriva.
Nęshka. (jęsna.) Kaj pak de! od mene!
Shush. Ali pak od gnadlive Goſpę. Sim vshę ſliſhal, de ſe okoli nję tudi nekej ſlini — — Al ſhentej, tam naj ſe varje; kar to am tizhe, ſi Baron ne bo puſtil pod noſam bѐrbat.
Nęshka. Kdu jim je pak neki to natvęsil? Kaj ſi bodo ſhe smiſlili?
Shush. Kaj ſim ſi jeſt smiſslil? — Vſe ludję toku govorę.
Baron. (vſtane.) Vſe ludję toku govorę!
Nęshka. (preſtraſhena na ſtran.) Sdej mi bog pomagej.
Shush. Ha, ha, ha!
Baron. Shushek, naj rezhejo hlapzam, de mi ga is graſhine ſtepó.
Shush. Meni je shol, de ſim sraven priſhal.
Nęshka. O moj Bog!
Baron (k’ Shusheku.) Deklé ſe je preſtrahilu; Nęshka, vſedi ſe tukej doli. (jo ozhe na ſtol poſadit.)
Nęshka. (ga prozh porine.) Jeſt nezhem ſedęti. K’ meni priti, na tako visho! komu ſe to ſpodobi!
Baron. Se ſva dva, lubka. Sdej ſe ti ní tręba nizh bati.
Shush. Vaſha Gnada, naj ne samęrijo, de jim po pravizi povejm. Meni je shol, de ſim zhes santa govoril; jeſt ſim ſi le smiſlil, vidijo, de bi bil kej s’ nję spravil — ſizer pak —
Baron. Vſe saſtojn — fant more jiti.
Shush. Sa volo ene otrozharije?
Baron. Otrozharije? — ſhe le ſnozlhi ſim ga per shupanovi hzhęri najdel.
Shush. Per Jęrzi?
Nęshka. So pak vshę gnadlivi Goſpod per nję tudi kej opravit imęli.
Baron. (veſsęl.) Ta pregovor meni dopade.
Shush. Se bo vshę vdala po zhaſsi; jeſt imam vupanje.
Baron. Pak ne sa tęga volo — Jeſt ſim imęl s’ shupánam nekej govorit; gręm tedej doli, ſnozhi vshę po mraki, odprem vrata, najdem deklizha vſiga preſtraſhenga — Boſhtvu ſe ní vedlu kam djati. Meni ſe je to zhudnu sdęlu. Jeſt praſham, ględam, iſhem, vidim sa vratmi en Interfat, al nekej takiga, doli viſsit; ſtopim blishe, ga lepu fletnu gori vsdignem. (pokashe, koku je narędil, inu ta gvant na ſtolu, pod katerim je Tonzhek ſkrit, gori vsdigne) kar saględam — — — (saględa Tonzhka.) Ha!
Shush. Ha, ha, ha!
Baron. Ta je pak ſhe gorſhi, ta!
Shush. Verjamem.
Baron. (k’ Nęshki.) Toko, toko, deklé; sazhętek je dober. Tvoj shęnen ſe ima veſseliti. Sa volo fanta ſi tedej mene gonila, ſi otla ſama biti? — Inu ti mladenzh, ti màrzheſs, ti le poſtopiſh, nevęjſto Matizhkovo salesuvati! — Zhakej, beſhtja! — al je s’ vami priſhal, Shushek?
Nęshka. Nizh se ní tręba jęsiti, vaſha Gnada; on je vshę tukej bil, kader ſo s’ mano govorili.
Baron. De bi legála! Njegov nar vezhi ſovrashnik bi mo to neſręzho ne oſhil.
Nęshka. On me je priſhal proſsit, de bi bla s’ajn per gnadlivi Goſpę eno dobro beſsędo noter poloshila. v’ tim pak gnadlivi Goſpod pridejo; kaj je otel ſtriti, koker de ſe je hitru ſkril.
Baron. Skril? Kję? Tukej? — To je lash! to je lash! od konza ſim jeſt ſam noter ſedęl?
Tonzh. Vaſha Gnada, tiſtikrat kader ſo oni noter ſedęli, ſim jeſt sad sa ſtolam zhepel.
Baron. Lashnivi tat! sad sa ſtolam ſim ſe jeſt ſkril.
Tonzh. Tiſtikrat, vaſha Gnada, ſim ſe jeſt okoli splasil, inu noter vſędil.
Baron. Tok je tedej okoli ſhvigal, koker en martinzhek — naſs je poſluſhal?
Tonzh. Vaſha Gnada, jeſt ſim ſi vſhęſsa satiſnil, de niſim zeló nizh ſliſhal.
Shush. Tiho! Ludję pridejo.
Baron. (Tonzhka is ſtola slęzhe, inu ga na noge poſtavi.) Ta pręklęti paglovez bi ne maral, de bi pred zęlim ſvętam noter obtizhal.
OSMI NASTOP.
[uredi]Tonzhek, Nęshka, Baron, Shushek, Matizhek, Goſpá, Jęrza, inu ſhe drugi kmeteſhki fantje, inu punze, vſi lepu oblęzheni.
Matizh. En kranzelz, is belih inu rudezhih rosh spleden, v’ rokak dershy, inu pravi k’ gnadlivi Goſpę: Vaſha Gnada, naj proſsijo sa naſs.
Goſpá. Poglej, lubi moj mosh! Ti ludję menijo, de jeſt per tebi ſhe tolkajn premorem. Al vunder, kir njih proſhna —
Baron. (En malu smęſhan.) Sej vęjſh, de tebi nizh doli ne vdarim. Kaj ozhejo?
Goſpa. Matizhek bo vſe povędal.
Matizh. (k’ Nęshki.) Proſsi ti tudi.
Nęshka. Jeſt mo prov pridem.
Matizh. Le proſsi, le proſsi.
Baron. (k’ Matizhku.) Kaj ozheſh?
Matizh. Vaſha Gnada, dones pridejo godzi k’ shupani; kaj ne Jęrza?
Baron. Inu ti bi rada pleſsala; kaj ne?
Jęrza. (ſramoshliva.) Tò bi vshę.
Baron. (k’ Matizhku.) Inu potler?
Matizh. Mi proſsimo, zela vaſs proſsi, vſi fantje inu deklizhi proſsijo, de bi ſe ſmęli poſtopit, s’ godzi v’ graſhino priti.
Baron. Kaj ti praviſh, Nęshka?
Nęshka. Jeſt tudi proſsim.
Goſpá. Per shupani je en malu tèſnó, tukej imajo ſaj doſti preſtora.
Baron. Perpelite jih tedej; vaſho veſselje bo to moje; Jeſt inu moja Goſpá ozheva sraven biti.
Matizh. She nekej, Vaſha Gnada.
Baron. Govori.
Matizh. Ta kranzelz ſim jeſt is tih nar lępſhih roshez, is belih, inu rudezhih, sa mojo Nęshko ſplędil. On pomęni krono tiga diviſhtva. Kir ſim jeſt tedej shęnen, inu kir je Nęshka nevęjſta, tok proſsiva, de bi oní, vaſha Gnada, dones, kader godzi pridejo, krono tiga diviſhtva moji Nęshki na glavo poſtavili.
Baron. Kaj ti noter pade, lubi moj Matizhek? ſaj od tę zeremonije nigdar ní blo ſliſhat v’ krajnſki deshéli.
Matizh. Pazh, vaſha Gnada; vlani po simi, kader ſmo v’ Lublani bli, ſim jeſt vezhkrat v’ komediji bil; tok enkrat ſim vidil, de ſo s’ eno nevęjſto take zeremonije imęli. To mi je toku dopadlu, de ſim ſi naprejvsęl, de more per meni, kader ſe bom jeſt shenil, raven toku biti.
Baron. Kaj je mogla sa ena komedija biti?
Matizh. Po nęmſhki ſo ji rekli: Die Hochzeit des Figaro.
Baron. Ha, ha, ha!
Matizh. Na kolęnih jih proſsim. (doli poklękne, Nęshka sa njim; Matizhek pokashe od sad s’ rokó kmęteſhkim fantam inu dekletam, de imajo tudi poklęknit. Poklęknejo, inu rokę gori vsdignejo.)
Goſpá. Jeſt mojo proſhno s’ njimi ſklęnim; ſturi jim to nedolshno veſsélje. Ze je kedej moja lubęsen prut tebi kej samogla. —
Baron. Vshę sadoſti, sadęla ſi to pravo ſtran mojiga ſerzá. Sa volo tebe bom vſe ſturil, kar koli ozheſh.
Goſpá. Lubesnivi mosh! (k’ tim drugim.) Gori vſtanite! Vaſha proſhna je vſliſhana.
(Vſi savukajo, inu gori vſtanejo.)
Baron. (Vùs smęſhan, ſi zhelu riba, inu rezhe ſam per ſebi.) Vjęli ſo me!
(Matizhek, Nęshka, inu ti drugi pridejo po verſti, Baronu, inu Goſpę ſukno kuſhnit.)
Matizh. (k’ Tonzhku.) Kaj pak ti, Tonzhe; ſe ne boſh nizh veſselil?
Nęshka. Sromak je shaloſten; gnadlivi Goſpod ſo hudí n’ajn.
Goſpá. Jeſt s’ajn proſsim.
Baron. Ti ne vęjſh, sa koga proſsiſh.
Goſpá. Al je ſhe mlad!
Baron. Ne toku mlad, koker męniſh.
Tonzhek. (Se tręſse.) Vaſha Gnada, naj mi opuſtę; Jeſt ſim bil en malu nepoſajen, al sa naprej bodo vidili —
Goſpá. v’ kom je raven gręſhil, to nevęjm. Al tvoje jęse ni saſluſhil, to bi otla vganiti. Sej vęjſh, lubi moj — zhe mo ti roko odtęgneſh, je sgublen.
Baron. Bog obari!
Matizh. v’ njegovih lęjtih marskatęri ni pámeten bil.
Nęshka. To je mladoſt — kaj ſe ozhe
Jęrza. (ſramoshliva inu bojęzha.) Vaſha Gnada — jeſt — ſe vedó — ſnozhi — ſej ſim jeſt —
Baron. Vshe vęjm, vshę vęjm. — No, kir tedej vſe s’ajn proſsi, tok ozhem posabit, kar ſe je sgodilu. Jeſt bom s’ajn ſkerbel, bom njegov ozha, sa naprej, koker doſehmal. Al to ſi bom sgovoril, de more ſhe dones sdej k’malu bres vſiga odlaſhanja v’ Lublano jiti. Ti Matizhek, puſti kobilo napręzhi; (k’ Tonzhku) inu ti tvoje kopita v’kup ſpravi, le urnu!
Tonzhek. (Baronu roko kuſhne.)
Baron. Od tvoje botre ſlovo vsemi, inu perporozhi ſe lepu flętnu.
(Tonzhek pred Goſpó s’ enim kolęnam doli poklękne, inu nemore beſsędze vùnſpravit.)
Goſpá. Kir tebi ni perpuſhénu, le eno uro vezh per naſs prebivat, tok pojdi tedej, lubi moj Tonzhek. Dobru ſe vuzhi; pokoren bodi tvojim naprejpoſtavlenim; hudiga tovarſhtva ſe vari. Spoſhtui tvoja dobrotnika; neposabi na to hiſho, kir ſe je tvoji mladoſti tolkajn sanéſlu, inu puſti kej vędit od tebe.
(Tonzhek vſtane, inu ſtopi na ſvoj kraj.)
Baron. (k’ Goſpé.) Koker vidim, tok tebi gre slo k’ ſerzi —
Goſpá. Ne bom tajila; bojim ſe s’ajn; njegóve lęjta ſo nevarne. Jeſt ſim njegova botra.
Baron. (k’ Shusheku.) Shushek, oni ſo vunder prov imęli. Naj gredó s’ mano. (k’ tim drugim.) Deklizhi, fantje, po pol dan ſe bomo tedej vidili. (Baron ſvojo Goſpó pod pasdigo pęle, inu vſi gredó.)
DEVEJTI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Nęshka, inu Tonzhek.
Matizh. (jih pozuka, inu nasaj perpęle.) Ha, ha, ha! ta ſe je nelètel.
Nęshka. De vęjſh, dobru ſi ſi jo smiſlil.
Matizh. Sdej puſtimo to ręzh. — Nęshka, jeſt ti imam nekej povędat. Kè bi, poſtavim, ti ſliſhala, de je Smèſhnava zhes me kakorſhno toshbo noterpoloshil, inu de ta toshba, postavim —
Nęshka. Tok ſe nimam vſtraſhit, kaj ne? — Nizh se ne boj. Meni ſe je vshę nekej sasdęvalu; al jeſt ſim ſe na te sanéſla.
Matizh. Kè bi ſhe dalej naprej priſhlu, de ſim jeſt, poſtavim, v’ eni nadlogi, v’ eni ſili, predem ſim tebe posnal, moj Angelzhek, od ene ſtare, gerde, ſhkilaſte, ſhkerbaſte kluzharize na gobovim gradi pod novim Męjſtam ene dnarze prejęl, inu de ſim jo verjęti ſturil, de bi meni mogozhe blu, njo sa mojo sheno vsęti; kaj bi ti rekla, Nęshka?
Nęshka. Tvoje ozhy bi ti vùn ſkopala. (na ſtran.) Ampak kaj ſe ozhe! (k’jemu) Ona je ſtara, gerda, ſhkilaſta, ſhkerbaſta, praviſh? — No, to je ſhe tvoja ſręzha. Sizer — — (mo shuga.)
Matizh. Kar to drugo sadęne, le mene puſti.
Tonzhek. Matizhek, ti ſi posabìl, de morem ſkorej jiti.
Matizh. Je ręſs; inu ti bi rad tukej oſtal?
Tonzhek. Inu koku rad!
Matizh. Oſtal boſh, nizhnemarej. Vsemi ſlovó od vſih; plajſh na ramo obęſsi; tvoje buqve, gvante, perilu, inu kar imaſh, v’ kup ſpravi, de bodo vſi vidili. Jeſt bom puſtil kobilo napręsheno doli pred vratmi ſtati. Ti ſi daj opravit, noſsi, vęshi, popravlej. Po tim ſe gori vſędi, inu dirjej doli do borſhta; tam kobilo na ta pervi hraſt pervęshi, inu ti pak k’ nogam ſkusi vèrt nasaj pridi. Baron bo męnil, de ſi vshę blisu Lublane. Al ſkriti ſe boſh mogel, dokler ga ne potolashimo.
Tonzhek. To bi blu vshę dobru — al jeſt ſe bojim —
Nęshka. Nizh ſe neboj. Matizheh je glava! le njega bogej. (vſi gredo.)
DRUGI AKT.
[uredi](En lęp Zimer. Doli v’ dno v’ eni alkofi ſtoji ena velika poſtela. Na vſaki plati ſo ene vrata; v’ dno tudi ene sraven alkofe, inu na ti drugi plati eno okno.)
PERVI NASTOP.
[uredi]Nęshka inu Goſpá prideta ſkusi vrata na dęſni plati.
Goſpá. (Se doli vèrſhé na ſtol.) Vrata sapri, Nęshka, inu povęj mi vſe na tanku.
Nęshka. Jeſt jim niſim nizh satajila, vaſha Gnada.
Goſpá. Al je mogozhe, Nęshka? Sapęlat te je otel?
Nęshka. Sapęlat raven ne; ſo me le otli kupit.
Goſpá. Inu ta mali fant je bil sraven?
Nęshka. Sa tim velkim ſtolam je zhepel. On me je priſhal proſsit, de bi bla per njih s’ajn proſsila.
Goſpá. Sakaj pak k’ meni ni priſhal? — Al ſim mo kedej kej doli vdarla?
Nęshka. Jeſt ſim mo k’malu rekla; al boshez je vùs preſtraſhen. Toku od hiſhe sgnan biti, inu od njih ſe lozhit, vaſha Gnada! — Kaj menijo, de je to majhena ręzh? — O Nęshka, toku je prut meni sdihnil, nję lepota je moje ſerzę ranila; al en ſtrah me objide, kader smiſlim, de jo lubim.
Goſpá. Al ręſs toku ſtraſhnu vùn vidim, Nęshka? — Sej ſim mo vùnder vſelej rokó dershala.
Nęshka. Kaj menijo, kaj ſi je ſhe potler smiſlil? — — Ne vęjm, zhe bi jim povędala, al né —
Goſpá. Le povej, le povej, Nęshka.
Nęshka. Naj premiſlijo; eno podvęso od njih je otel po vſi ſili imęti.
Goſpá. (na ſmęh.) Podvęso? — Boſhzhek!
Nęshka. Jeſt ſim ga kręgala, de ſe je poſtopil, kej takiga miſlit. Tiſtikrat pak — vidijo, gnadliva Goſpa, jeſt jim nemorem povędat, kaj je pozhel — on ſe je na tla vergel, ſvijal pred mano, koker ena kazha; ozhy ſo ſe mo bliſkale, koker iſkre; vriſkal je pak, koker en jęſihar.
Goſpá. (v’ miſlih.) Kai pak ſhe Nęshka?
Nęshka. Sam slode je v’ timu fantu — Po tim je na enkrat gori ſkozhil, inu me je objęl, rekozh, kader mojo boterzo ne ſmęjm, bom pak tebe.
Goſpá. (v’ miſlih.) Puſtímo, puſtímo tę norzhije — — Tedej, luba moja, kaj ti je ſhe moj Goſpod na sadne rekel?
Nęshka. De Matizheka ne bom dobila, zhe ſe jim po njih voli ne vdam.
Goſpá. (gori vſtane, ſem ter kje hodi, inu s’ veternizo grosnu maha.) On me nizh vezh ne lubi!
Nęshka. Kaj ſe bodo jesili, vaſha Gnada!
Goſpa. Taki ſo le vſi moshję. Jeſt ſim ga prevezh lubila! moja lubęsen ga je vtrudila! to je moja pregręha. Al ti ſe nizh ne boj; dobila ga boſh. Jeſt ti s’ajn dobra ſtojim — bo ſkorej priſhal?
Nęshka. Koker hitru gnadlivi Baron na jago odidejo.
Goſpá. (s’ veternizo maha.) Odpri to okno. Tukej je taka vrozhina —
Nęshka. Sa to, kir toku hitru gori inu doli hodijo, inu s’ rokami mahajo. (okno odpęra.)
Goſpá. (samiſhlena.) Mene popuſtiti! — Nehvalęshni zhlovek!
Nęshka. (saupije per okno.) Raven tukej gnadlivi Goſpod po verti jèsdarijo. Jaka tudi; inu eden, dva, terję, ſhtirjé pѐſę.
Goſpá. Raven prov, to je vshę dobru — Nęshka, eden terka.
Nęshka. (odpęrat tezhe, inu poje.) Tò je moj Matizhek! tò je moj Matizhek!
DRUGI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Nęshka, Goſpá ſedeozha.
Nęshka. Tok pridi, pridi enkrat, lubi moj! gnadliva Goſpa te vshę nemorejo dozhakat.
Matizh. Mene? — Kaj je taka ſila? — Vaſha Gnada, kader jeſt prov premiſlim, tok vidim na sadne, de vſe prov grę. Gnadlivi Baron mojo Nęshko radi vidijo; inu to je prov.
Nęshka. Prov?
Matizh. Meni bodo goſpodarſtvu po zęli graſhini saupali; inu to je prov.
Nęshka. Mozhi, mozhi, kvanta.
Matizh. Sa to pak, kir ti goſpodarſtvu po tvoji graſhinzi njim nezheſh saupat, tok gnadlivi Goſpod na eno golfijo miſlijo; inu to je prov — Kir pak ſhe dalej ta ſvęjt toku s’ ſabo perpęle, de ena golfija to drugo premaga, tok ſim jeſt tudi na eno miſlil; inu to je tudi prov!
Goſpá. Lubi moj Matizhek, koku moreſh ſdej norzhuvati?
Matizh. Al jeſt, vaſha Gnada?
Nęshka. Na męjſt de bi shalosten bil —
Matizh. Kaj ní sadoſti, de ſi glavo vbijam, koku mi naſho rezh vùn ſpeláli bomo? — Vaſha Gnada, naj me poſluſhajo. Jeſt męnim, toku: gnadlivi Goſpod ſo po mojim kruhu lazhni; tedej je tręba, eno ſkèrb v’ njih obuditi, de bi ſvojga laſtniga ne sgubili.
Goſpá. Vshę prov, Matizhek; al koku?
Matizh. To je vshę ſturjénu; jeſt ſim jim vshę podkuril. Njih ſim satoshil, vaſha Gnada!
Goſpá. Mene? — Al noriſh?
Matizh. Jeſt ne; al Baron bodo noręli.
Goſpá. On je toku grosnu nagle jęse!
Matizh. Raven taki morejo biti. Kader kry vré, ſe glava męſha. Jeſt ſim Budalu enu piſmize v’ roko vtiſnil, de ga imá gnadlivimu Goſpodu dati, inu ſim jim saſtopit dal, de imá ſhe dones en sali Goſpod k’ njim v’ vaſs priti.
Goſpá. Inu ti ſe poſtopiſh, eno tako lash zhes mojo zhast —
Matizhek. Vaſha Gnada, le per njih je lash; per eni drugi bi bil morebiti sadel.
Goſpá. Na tako visho ſe ti bom ſhe môgla sahvalit.
Matizh. Naj mi povedó, al ni to lępa ręzh, de ſim jim dęlu sa zęl dan napravil. Sdej ne bodo vędili, al bi eno varuvali, al bi sa to drugo lasili. Na męjſt de bi Nęshko sapeluvali, bodo njih ſęnzo lovili. Oni ſe bodo repęnzhili, oni bodo ſèm inu kje krivoritili, s’ dolgim noſsam. V’ ti smoti bo dan pretękel, inu Nęshka oſtane Matizhekova.
Nęshka. Bomo vidili, koku bo ſhe pravda vùn padla.
Matizh. Na pravdo jeſt ne smiſlim, per moji duſhi! — Nęshka, ti gnadlivimu Goſpodu puſti vędit, de boſh dones na vęzher v’ borſhtki na nje zhakala.
Nęshka. Ti meni to praviſh?
Matizh. Uh! puſti ſi dopovędat! kdur s’ nizh nizh naredit ozhe, nizh ne ſtury, inu ni sa nizh. Me saſtopiſh?
Nęshka. Ta bi bla lępa!
Goſpá. Ti tedej ſam pervoliſh, de bo Nęshka v’ borſhti —
Matizhek. Kaj ſhe! Bog obari! — Jeſt le enga v’ Neshkin gvant vtaknem, ina ga v’ borſht doli poſhlem. Goſpod bodo k’ malu sraven; mi pak sa njimi. Bodo vidili, kaj bo to sa en ſhpaſs.
Nęshka. v’ moj gvant? koga nęki?
Matizh. Tonzheka.
Goſpá. Se je vshę prozh.
Matizh. Sa me je ſhe tukej; de bi le mene puſtili rovnati!
Nęshka. Na Matizheka ſe snajo saneſti, vaſha Gnada. Ti praviſh tedej —
Matizhek. De bom Tonzheka, dokler Barona doma ne bo, ſemkej poſlal. Ti ga oblęzi, inu lepu napravi; jeſt ga bom potler saperl, inu sa naprej podvuzhil. (grę.)
TRĘKI NASTOP.
[uredi]Nęshka, Goſpá ſedeozha.
Goſpá. Sa boshjo volo, Nęshka, poglej, kakòrſhna ſim — Mladęnzh bo sdej tukej.
Nęshka. Ta boshzhek ſe meni prov v’ ſerzé ſmili.
Goſpá. (pred ſhpęglam.) Boſh vidila, kok ga bom kręgala.
Nęshka. Naj ga puſtę to pęſѐm pęti, vaſha Gnada. (jo njej na rozhe poloshy.)
Goſpá. Pak ręſs; moji laſsję ſo toku ſkùſhtráni.
Nęshka. (popravla.) Nizh ne dę, ga bodo ſhe loshé kręgali.
Goſpá. (samiſhlena.) Kaj ſi rekla, Nęshka?
ZHETERTI NASTOP.
[uredi]Tonzhek, Nęshka, Goſpá.
Nęshka. Le noter, le noter, Goſpod Lublanzhan!
Tonzhek. (Se vùs tręſse, inu blisha.) Straſhna beſsęda! — Nikar me ne ſpomni, Nęshka, de me ſkorej hribi inu doline od gnadlive moje Goſpę lozhili bodo.
Nęshka. Od moje Goſpę.
Tonzhek. Oh!
Nęshka. (ſe sa njim pazhi.) Oh! — kaj sdihujeſh? — Pęl boſh, ſhinkovzhek, pęl. Inu le urnu!
Goſpá. (Pęſem v’ roko vsame.) Kdu ję narędil to pęſѐm?
Nęshka. Naj ga poględajo, kok je rùdezh ratal.
Tonzhek. Al je gręh, pozhutke imęti? —
Goſpá. Snaſh pęti, Tonzhek?
Tonzhek. Vaſha Gnada, jeſt ſe vùs tręſsem — — —
Nęshka. (ſe pazhi.) Nja, nja, nja, nja: gnadliva Goſpa ozhejo imęti, inu ta boſh tedej pęl. Le hitru!
(Goſpá sedy, pęſѐm v’ rokah dershy, inu jo bere. Nęshka sa njo noter ględa. Tonzhek pred gnadlivo Goſpo stoji, vùs ſramoshliv, inu sazhne pęti.)
Tonz.
De polna plemęna
Lubęsen ognęna
Rasdjala me bo,
De boshez oparjen
Sim pizhen, ſim vdarjen,
Kaj morem sa to!
Nęshka. To ſo ſile, ſo teshave!
Goſpá. Vęjſh, de fantezh ní bres glave.
Nęshka. Nizh ne marej, ſe ſi moj.
Goſpá. Le sapoj ſhe, le sapoj.
Tonz.
Kar kuje, kar tôzhe,
Preneſt’ ni mogozhe,
Pre ſilnu je to!
Tiranſka Lubęsen!
O huda bolęsen!
Kaj dęlaſh s’ manó?
Nęshka. Grosna je Lubęsen taka.
Goſpá. Lępa je beſsęda vſaka.
Nęshka. Konz ga bo, oblubim dé.
Goſpá. Men’ ſe ſmili, ręveſh jé.
Tonz.
Le ena je v’ ſtano
Sazelit to rano,
To zhutim, to vęjm!
Al gori poględat,
Jèn to ji povędat,
Jeſt ręveſh neſmęjm.
Nęshka, Goſpá. Tonzhe, Tonzhe, ſi poręden.
Tonzhek. Odpuſhanje, zhe ſim vręden.
Goſpá. Shpaſsej fant, al miſli s’ kom.
Goſpá, Tonzh. Sram me je, ſerzę mi bije.
Nęshka. Sram jih je, ſerzę jim bije.
Vſi. Tozhe, pezhe, ſuka, vije,
Tonzhek. Jeſt nevęjm, kaj ſtutil bom.
Goſpá, Nęshka. Jeſt ne vęjm, kaj ſtrila bom.
Nęshka. No, Tonzhek! — al vshę vęjſh, koku te bomo naſhęmili? Ti moreſh en gvant od mene oblęzhi.
Tonzhek. Vshę vęjm, Nęshka.
Goſpá. Jeſt ſe bojim, de mo prov ne bo.
Nęshka. Pazh; ſe je toku velik, koker jeſt. (ſe k’ njemu vſtopi.) Nar pervizh ſukno doli. (mo ſukno doli potegne.)
Goſpá. Zhe pak kdu sraven pride.
Nęshka. Kaj kej hudiga dęlamo? — Vunder morem vrata sapręti. (vrata sareglá.) Kaj mo bomo na glavo djali? — Le tiho, vshe vęjm — moj portek, inu to prashenzhno pęzho. (gre doli ſkusi tę poſtranſke vrata.)
PETI NASTOP.
[uredi]Tonzhek, inu Goſpá ſedeozha.
Goſpá. Toku dolgu, de godzi pridejo, moj Goſpod ne ſmęj vędit, de ſi v’ gradi. Potler mo bomo rekli, de na piſmu zhakaſh, inu de ſi pręd niſi v’ Lublano upal.
Tonzhek. (shaloſtno.) Piſmu vshę imám, vaſha Gnada; Shushek mi ga je dal. (piſmu kje da.)
Goſpá. Vshę? — grosna ſila je bla vunder! (piſmu poględa.) Sej ni prov sapezhatenu; poglej, tukej grę vſe narasen. (mo piſmo ſupet nasaj da.)
SHĘSTI NASTOP.
[uredi]Tonzhek, Goſpá, Nęshka.
Nęshka. (Perneſse portek, inu eno pęzho.) Kaj grę narasen, vaſha Gnada?
Goſpá. To piſmu.
Nęshka. Kaj sa enu piſmu?
Goſpá. Na Prefekta v’ Lublano.
Nęshka. Vshę.
Goſpá. Jeſt ſim ſe raven tudi zhudila.
Nęshka. Tonzhe, sdej le hitru. Doli poklękni. Nar pred ti morem kito ſpléſti. (ſplęta.) Ti beſhtiza, kaj imáſh sa ene lepe laſsę —
Goſpá. Le hitru jih vkup spravi. Toko bo vshę dobru; ſej pęzha zhes pride —
Nęshka. Sdej pak portek — en malu bol na zhelu — toko —
Goſpá. Pęzho puſti lepú sad doli mahat — Srajzo en malu narasen, de ſe bo vrat vidil —
Nęshka. Aj ti tat! kok mo lepú ſtoji! — To ne bo nizh; on me prevezh nasai dęva. (ga sa brado prime.) Fantezh, lepú te proſsim, ne bodi toku lęp.
Goſpá. Imaſh kakorſhno buzko, al zinkepinko? —
Nęshka. Bom potler poiſkala.
Goſpá. Rokávo ſe more gori pervihat — (ga perviha, inu saględa eno ranizo.) Kaj je to? nekej kervaviga! —
Nęshka. Kję ſi to dobil?
Tonzhek. Dones sjutrej, kader ſim ſe imel prozh pelat, ſim vojnize popravlal. V’ tim je pak kobila s’ ujsdo na ſtran mahnila, de ſim ſe toku slo opraſhnil.
Nęshka. Boſhzhek! — lępo roko ima, to je ręſs! — bęlo koker enu deklé! — je bol bęla, koker moja; naj poględajo, vaſha Gnada. (rokę, eno prut drugi, dershy.)
Goſpá. Kaj mi to praviſh; pernſési raji eno rutzo, de ſe obęshe.
Nęshka. Eno podvęso, vaſha Gnada. Jeſt jim oblubim, de imá s’ajn eno poſębno mozh. (ſe ſmęja, Tonzhka od sad pahne, vsame njegovo ſukno, inu grę doli ſkusi te ſrędne vrata.)
Goſpá. Gredej snaſh tudi tvoj gvant pernéſti.
SĘDMI NASTOP.
[uredi]Tonzhek klezheozh, Goſpá ſedeozha.
Goſpá. Kaj je rekla od podvęse?
Tonzhek. (s’ ſtraham.) Vaſha Gnada! — — od — podvęse? —
Goſpá. Od podvęse, ja! — fantezh, fantezh! — mi dva imáva ſhe eno veliko rajtengo v’ kup — jeſt tvoje otrozharije vſe vęjm.
Tonzhek. Zhe vedó, vaſha Gnada — Oh! tok naj puſtę njih jęso zhes me paſti; naj naredę en konz s’ mano! — Jeſt to uro, kader bi ſe imęl od njih lozhit, toku ne bom preshivel. (ſe joka.)
Goſpá. (sa ſe.) Sdej ſe pak joka, ręvéſh. Kaj ozhem s’ njim pozhęti?
Tonzhek. Raji vmręti, koker njih sapuſtiti!
Goſpá. Mozhi, mozhi! ní ene pametne beſsęde is tvojih uſt ſliſhat. (eden terka, ona glaſnu klizhe.) Kdu je?
OSMI NASTOP.
[uredi]Tonzhek, Goſpá, Baron.
Baron. (ſunej.) Sakaj ſi ſe saperla?
Goſpá. (ſe vſtraſhi, inu vſtane.) Moj mosh! — sa boshjo volo, kaj mi je ſturiti! — (Tonzhek vſtane.) fant bres ſukne! na pol ſlęzhen! pęzho na glavi! jeſt s’ njim saperta! — O moj Bog! moj Bog! —
Baron. (sunej.) Boſh odperla?
Goſpa. Jeſt ſim — zelu ſama.
Baron. (sunej.) Sama? s’ kom tedej govoriſh?
Goſpa. (okoli ględa.) S’ kom drugim koker — s’ tabo?
Tonzhek. (na ſtran.) Kaj bo s’ mano! kaj bo s’ mano! (ſtezhe v’ ſhtibelz, inu vrata sa ſabo sapré.)
DEVĘJTI NASTOP.
[uredi]Goſpa, potler Baron.
Goſpá. (Kluzh od ſhtibelza vùn potęgne, inu potler tézhe Baronu te druge vrata odpręti.) Sam slodi me je motil, de ſim Matizheka bogala.
Baron. (s’ ojſtrim poględam.) Sizer ni bla tvoja navada, de bi ſe sapęrala.
Goſpá. (oſtraſhena.) Jeſt — — jeſt ſim ongavela — ſim imęla opravit — — ja, ja — s’ Nęshko, — raven sdej je vùn ſhla.
Baron. Koker vidim, ſi ſe vſtraſhila? —
Goſpá. Ni zhudu — ſe vęjſh, de ſim bojęzha — Me dvę ſva raven od tebe govorile — ja ja, od tebe — — koker ſim rekla — raven sdej je vùn ſhla —
Baron. Od mene ſta govorile? — ſim pre sgodej priſhal, morebiti? — Enu piſmize me je nasaj vernilu. Jeſt ſizer to, kar noterſtoji, ne verjamem — al vunder — mi po glavi hodi.
Goſpá. Kaj sa enu piſmize?
Baron. v’ katęrim ſtoji, de ima dones eden k’ tebi v’ vaſs priti — — Jeſt oſhim, de bi slàgánu blo —
Goſpá. Neſręzhni zhlovek, kdur ſi je to smiſlil!
Baron. De bi ti ne vędla? —
(Tonzhek en ſtol okoli vèrshé v’ ſhtibelzu.)
Baron. Kaj je saropotalu?
Goſpá. Saropotalu?
Baron. Nekej je moglu paſti.
Goſpá. Jeſt niſim nizh ſliſhala.
Baron. Tok ſo tvoje miſli grosnu rastręſsene.
Goſpá. Rastręſsene? — sakaj?
Baron. Shéna, eden je noter.
Goſpá. Kdu bo nęki noter?
Baron. Raven to jeſt praſham;
Goſpá. Ja, ja — Nęshka bo, Nęshka. Meni ſe sdy, de raven spravla.
Baron. Sej ſi pręd rekla, de je per tih vratih vùn ſhla.
Goſpá. Per tih, al per unih — vshę ne vęjm prov.
Baron. Zhe je tedej Nęshka, sakaj ſi ſe pak vſtraſhila?
Gospa. Vſtraſhila? jeſt? sa volo moje hiſhne?
Baron. Al ſi ſe sa volo tvoje hiſhne, al ne, to ne vęjm; ampak de ſi ſe vſtraſhila, to vidim.
Goſpá. Jeſt tudi vidim, de je tebi na timu deklętu veliku vezh leshęzhe, koker na meni.
Baron. (jęsen.) Tolkajn mi je na nję leshezhe, de jo ozhem sdej k’malu vidit.
Gospa. O ſe vęjm, de jo doſtikrat vidit ozheſh: — al de meni toku malu saupaſh, to je gerdó —
DĘSSETI NASTOP.
[uredi]Baron, Goſpá, Nęshka, pernéjse en gvant na rozhi, vrata kje naſlony.
Baron. Le sa me, zhe tvojo nedolshnoſt ſkasheſh. (govory prut ſhtibelzu.) Nęshka, vùn pridi, jeſt ti sapovęjm.
(Nęshka per alkofi oſtane.)
Goſpá. Nikar! ona je na pol naga, to bi blo lepú; ona nemore sdej vùn priti. Jeſt ſim ji dala moje gvante poſkuſit, katęre ſim ji namenila; v’ tim pak ti prideſh; ona ſe je ja mogla ſkriti pred tabo.
Baron. Zhe ne more vùn priti, tok bo ſaj odgovorit snala. (prut ſhtibelzu.) Nęshka odgovori, al ſi noter?
Nęshka, katęra je per alkofi ſtala, ſe pozhaſi noter splasi.
Goſpá. (prut ſtibelzu.) Jeſt ti prepovęjm odgovorit, Nęshka;
Baron. (gre blishe k’ ſhtihelzu.) Kader tedej nozhe govorit, tok jo jeſt ozhem vidit, naj bo naga, al oblęzhena.
Goſpá. (mo naprej ſtopi.) Drùgé ti nemorem branit, al ſaj tukej tí bom branila — —
Baron. O le tihu! — — jeſt bom tvojo ſkrivno Nęsho na dan ſpravil, de bi ne vęjm kję bla. Tebe sa kluzh ne ſmęjm proſsit, to ſe toku saſtopi. Pak ſej ſe te vrata lohka gori dęnejo. He! ni obeniga?
Goſpá. Kaj ludy boſh v’ kup klizal, de bo ſmęh inu pohujſhanje med drushino, de ſe bo glaſs od tvojiga lępiga sadershanja ſkusi zęlo vaſs raslęgal?
Baron. Prov imaſh; ſej mi ní obeniga tręba; jeſt snam ſam po kladuvo inu po klęſhe ſtopit. (ſtury, raven koker de bi otel jiti, inu ſupet nasaj pride.) Ampak de bo vſe oſtalu, koker jé, boſh to dobroto imęla, s’ mano jiti. Na tako visho ne bo ſmęha, inu ne bo pohujſhanja. Ozheſh? —
Goſpá. Sakaj bi ne ſhla? — (ſe vidi, de ne gre rada.)
Baron. Pozhaſsi! jeſt sim na tę vrata ſkorej posabil; jih morem sapręti, de boſh mogla tvojo nedolshnoſt popolnama ſkasat. (sapré tę ſrędne vrata, inu kluzh vùn potęgne.)
Goſpá. (ſama per ſebi.) Kaj ſim ſtrila! oh kaj ſim ſtrila!
Baron. Pojva tedej. (ji da roko.) Kar pak to Nęshko tukej noter am tizhe, me bo vshę mogla pozhakat.
Goſpá. Kaj ti vunder sa enę traparije pozhęnaſh — —
(Baron jo pęle, inu vrata saklęne.)
EDENAJSTI NASTOP.
[uredi]Nęshka, Tonzhek.
(Nęshka pride is Alkofe, tezhe k’ ſhtibelzu, inu ſkusi lukno od kluzhavenze noter govory.) Tonzhek! odpri hitru; le hitru, inu vùn pridi!
Tonzhek. (vùn pride.) Oh Nęshka! v’ kaj sa enim ſtrahi ſim jeſt!
Nęshka. Sdej le pojdi, poberi ſe; nizh ne zhakej!
Tonzhek. Kję pak ozhem vùn jiti?
Nęshka. Jeſt ne vęjm; al jiti moreſh.
Tonzhek. Kader pak nikér vùn nemorem?
Nęshka. Pomiſli, kaj bo s’ tabo, zhe te Baron najde. — Tezi inu povej Matizheku —
Tonzhek. Skusi to okno; ſej toku viſsoko raven ni. (gre kjé, inu poględa ſkusi okno.)
Nęshka. Nikar, sa boshjo volo! ti ſe vbijeſh!
Tonzh. (nasaj pride.) Sej je mehkó doli — Zhe raven ene dvę, tri dine smèſhkam —
Nęshka. (ga nasaj dershy.) Nikar, sa boſhjo volo te proſsim!
Tonzh. Oh Nęshka! v’ en goręzhi bręsen ſim v’ ſtano ſkozhit, de le njo ręſhim. (ſkozhi ſkusi okno.)
DVANAJSTI NASTOP.
[uredi]Nęshka ſama.
Oh! (ſe vèrshé na en ſtol, ſedy en zhaſs, po tim grę s’ ſtraham k’ okno, doli poględa, inu ſupet nasaj pride.) Ni ga vezh! To je en fant, koker iſkra. — Tiho, jeſt ſe morem na męjſt njega noter sapręti. (grę v’ ſhtibelz.) Sdej naj le vrata rasbije, kader ozhe. (ſe sapré.)
TRINAJSTI NASTOP.
[uredi]Baron, Goſpa.
Baron. (Pernejse kladuvo, inu klęſhe, inu jih na en ſtol vèrshé.) Kader tedej ni drugazhi, koker de jeſt morem vrata goridjati, tok glej ti gori, shéna. Jeſt te ſhe enkrat praſham, al ozheſh vrata odpręti?
Goſpá. Lubi moj moſh, kè bi ti is lubęsni prut meni toku rasſajal, bi ti vędla sanéſti; al kadęr vidim — — —
Baron. Naj bo is lubesni, al is slodja! — odpri vrata, ſizer jih gori vèrshem.
Goſpa. (mo na prut ſtopi.) Pozhaſsi, zhe ſmęjm proſsit. Tok vunder miſliſh, de bi jeſt v’ ſtani bla, mojo dolshnoſt posabit?
Baron. Jeſt ozhem vedit, kdu je noter.
Goſpa. Zhakej tedej — jeſt ti bom povędala. Al lepú te proſsim, lubi moj moſh, nikar ſe ne jęsi.
Baron. Tok ni Nęshka?
Goſpa. Pak tudi obeden, kdur bi tebi krivizo dęlal — — Mę ſva otle toko eno otrozharijo napravit — eno otrozharijo, sa ręſs — prov nedolshno, — — jeſt ti perſęshem —
Baron. Ti perſęsheſh?
Goſpa. De niſmo miſlili tebe ras-shalit, ne jeſt, ne on.
Baron. (hitru.) Ne ti, ne on? Tedej je en moſhki?
Goſpa. En otrok,
Baron. Kdu?
Goſpa. Nikdar ga ne ſmęjm imenuvat!
Baron. Vbijem ga!
Goſpa. Sa boshjo volo!
Baron. Govori!
Goſpá. Ta mali — — ſhtudent —
Baron. Shtudent! — Tò je lé! ſkasalu ſe jé, kar piſmu govory.
Goſpá. (rokę gori vsdigne) Lubesnivi moſh, nikar ne miſli — —
Baron. (s’ nogó od tla vdari, na ſtran.) Ta preklęti fant! tok ga morem povſod najti. (glaſnu.) Odpri vrata; sdej vshę vſe vęjm, vſe na tanku. Tudi saſtopim to donaſhnu slovojemanje. Kè bi med vami nizh hudiga ne blo, bi bil fant mene bogal, on bi bil ſhal, bi ſe ne dershal, koker ſęnza, per gradi, bi ſe ne ſkrival; ti bi ne bla tolkajn làshy v’ kup ſplédla —
Goſpá. On ſe je tebe bal.
Baron. (vùs ſerdít, prut ſhtibelzu.) Vùn, vùn, beſhtja mala, vùn pridi!
Goſpá. (ga objame od sad, mu prozh vlęzhe.) Oh! lubi moj! perſerzhni moj moſh! — nikar, nikar! ti ſe boſh ſposabil nad fantam. Nikar ne verjęmi; ni toku, koker męniſh. Zhe boſh tudi kej napèzhniga vidil —
Baron. Kej napèzhniga?
Goſpá. Nizh hudiga, nizh — — On ſe je otel v’ en shęnſki gvant oblęzhi; nęshkino pęzho, inu portek na glavi, bres ſukne, s’ golim vratam, s’ savihavimi rokavi je otel —
Baron. Inu ti ſi s’ njim saperta bla! Neſramniza! — boſh saperta, zhakej, boſh saperta! — al nar pervizh ſi morem fanta is poti ſpravit, de me ne bo nigdar vezh ſręzhal.
Goſpá. (doli poklękne, inu rokę gori dershy.) Skusi vſe, kar sa lubu imaſh, te proſsim, sanéſi mo! premiſli, de je en otrok! — tok jeſt bom na njegovi ſmerti kriva, moj Bog! —
Baron. Zhe ſe bol bojiſh s’ajn, vekshi je njegova pregręha.
Goſpa. On ni nizh gręſhil, nizh — on je otel jiti: ampak jeſt ſim ga nasaj klizala.
Baron. (vùs ſerdit.) Vſtani! pobéri ſe! — To je vunder ſila, to; ti, ti ſe poſtopiſh, s’ajn proſsit?
Goſpa. Naj pak bo tedej! jeſt ne bom nizh vezh rekla; jeſt ti bom kluzh dala: ampak ſkusi tvojo lubęsen, zhe ſi kedej katęro prut meni imel —
Baron. Skusi mojo lubęsen! — lubęsen!
Goſpa. (vſtane, inu mo kluzh da.) Oblubi meni, de ne boſh fantu nizh ſturil; ſpuſti potler tvojo jęso nad mano, zhe ti ne bom ſprizhala —
Baron. (vsame kluzh.) Jeſt nezhem nizh vezh ſliſhat.
Goſpa. (ſe vershé na sofo, inu s’ ruto ozhi sakrije.) Oh! vùn jé, vùn je s’ njim!
Baron. (odpré vrata, inu nasaj ſtopi.) To je Nęshka!
ŞHTIRINAJSTI NASTOP.
[uredi]Goſpá, Baron, Nęshka.
Nęshka. (vùn ſtopi, inu ſe ſmeja.) Vbijem ga, obijem ga. Tok naj ga tedej vbijejo, tiga ſhęntaniga fanta!
Baron. (na ſtran.) Tukej ſim ſe nalétel! — (poględa Goſpó, katęra ſe tudi zhudi) Inu ti ſi tudi oſtermęla? — — — Al morebiti ni bla ſama noter. (grę v’ ſhtibelz.)
PETNAJSTI NASTOP.
[uredi]Goſpa ſedeozha, Nęshka tezhe k’ Goſpę.
Nęshka. Nizh naj ſe neboję, vaſha Gnada; fant je ſkusi okno ſkozhil; Bog vęj, kję jé vshę.
Gospa. Oh Nęshka! konz me bode.
SHESTNAJSTI NASTOP.
[uredi]Goſpá ſedeozha, Nęshka, Baron.
Baron. (pride is ſhtibelza; en zhaſs mozhy.) Ni obeniga; ta bart ſim jeſt ſalil — — Shéna — — — ti dobru igraſh tvojo komedijo.
Nęshka. (luſhtno.) Inu jeſt, vaſha Gnada?
Goſpá. (ruto pręd uſtmi dershy, de ſe vkup ſpravi, inu nizh ne rezhe.)
Baron. (ſe blisha k’ Goſpę.) Ti ſi tedej le norzhvala s’ manó?
Goſpá. (vshę bol korashna.) Sakaj pak né?
Baron. De te slode, inu tvoje ſhpaſse! — Tok toku boſh s’ manó rovnala?
Goſpa. Al marej tvoje traparije kej drugiga saſlushijo?
Baron. Traparije, kader sa mojo zhaſt grę?
Goſpa. Sa me ne maraſh, me saversheſh, inu vunder me kazheſh, vunder mi ne upaſh — komu ſe to spodobi?
Baron. Shéna, ne bodi huda!
Nęshka. Kaj bi sdej blo, kè bi bli Goſpá puſtili ludi v’ kup priti, koker ſo oní otli.
Baron. Imaſh prov! — jeſt ſe morem ponishat — odpuſti mi — ſram me jé —
Nęshka. Pazh prov, de jih je ſram!
Baron. Sakaj pak niſi vùn priſhla, kader ſim te klizal? — Ti malopridna!
Nęshka. Niſim môgla; ſim ſe raven oblazhila; inu Goſpá bodo vshę vędili, sakaj me niſo puſtili.
Baron. Mozhi, mozhi od tęga; pomagej mi raji, de jo potolashim.
Goſpa. Vſe saſtojn; sdej je pre posnu. Jeſt vidim, de ſe morem lozhit od tebe. v’ Melęſsovim per Nunah bo sa naprej moje prebivalſhe.
Baron. Kaj to bi bla ti v’ ſtano ſtriti?
Nęshka. Jeſt oblubim, de bi ſe ta pervi dan jokali.
Goſpá. Des raven; jeſt ſe raji ozhem jokat po njemu, koker odpuſtiti; on me je pre vezh ras-shalil.
Baron. Rosalka!
Goſpa. O! jeſt niſim vezh tvoja Rosalka, katęro ſi ſizer lubil! jeſt ſim ena oboga shéna, ena ſirota — nimam moshá!
Baron. Vſmili ſe!
Goſpa. Ti ſe niſi zhes mene.
Baron. Tiſtu preklętu piſmu — — je narędilu, de mi je kry savręla.
Goſpa. Sej jeſt niſim pervolila —
Baron. Tok ſi vędla s’ajn?
Goſpá. Matizheh ga je —
Baron. Kaj on?
Goſpa. — Budalu dal —
Baron. Budalu je rękel, de mo ga je en kmet pernéſsel. Shęntani keklavez! — zhakej beſhtja, jeſt te bom vuzhil làgát.
Goſpá. Ti ozheſh, de bi jeſt tebi odpuſtila, inu ti drugim odpuſtiti nezheſh. Vidiſh, kok ſi nevumen. O moshję! moshję! — Zhe jeſt tebi kedej odpuſtim, tok ſi bom vùn sgovorila, de more vſim vſim odpuſhénu biti.
Baron. Is ſerza rad; Jeſt vidim, de mojo sadershánje ni blo lepó.
Goſpá. Gerdó sa me, inu sa te.
Baron. O rezi, le sa me! — Al vunder, jeſt vas shenę ne saſtopim. Vę imate vſe ſorte obrase; veſsęle, inu shaloſtne, ſlahke inu kiſle, koker je tręba. Ti ſi bla rudęzha, inu ſi ſe jokala; toj obrás je bil vùs opaden — Per moji duſhi! ſej je ſhe sdej.
Goſpá. (ſe k’ ſmęhu ſili.) Sim bla rudęzha — sa to, kir ſim ſe na męjst tebe ſramvala. Ras-shalena nedolsnoſt tudi rudęzha rata, koker huda vęjſt. Al vi moshję ne snate te dvę rèzhy narasen lozhit; vaſhi obzhutki ſo pre tumpaſti.
Baron. (ſe poſmehuje.) Inu fant s’ pęzho na glavi, bres ſukne, na pol ſlęzhen —
Goſpá. Tukej je le pred tabo. Al ti ni lubiſhi, de ſi tiga fanta na męjſt uniga najdel? Meni ſe sdí, de tęga ſizer rad najdeſh.
Baron. (ſe bol ſmęja.) Potler pak — tvoje sdihvanje, tvoj jok!
Goſpa. Ti me k’ ſmęhu perpraviſh, des nimam veſselja.
Baron. Jeſt ſim męnil, de mi moshję vunder kej vęjmo, koku ſe ta ſvęjt sa noſs vodi. Al ni ręſs, ni ręſs, nizh ne vęjmo! otrozi ſmo! moja shéna vſe v’ ſholo pęle.
Nęshka. Vezhi dęjl ſo moshję krivi, kader jih shenę sa noſs vodijo.
Goſpa. Puſtimo to sdej. Jeſt ſim morebiti mojo norzhijo predalezh gnala. Al kir jeſt tebi niſim samęrila, tok upam, de ti tudi meni ne boſh.
Baron. Rezi ſhe enkrat, de mi odpuſtiſh.
Goſpá. Al ſim to vshę rekla, Nęshka?
Nęshka. Jeſt niſim ſliſhala.
Goſpá. Nehavelęshni zhlovek! al marej saſlushiſh?
Baron. Skusi mojo gręvengo.
Nęshka. Eniga moſhkiga per gnadlivi Goſpę iſkáti!
Baron. O ſej ſim bil dobru plazhan.
Nęshka. Inu ſhe neverjeti, kader Goſpá pravijo, de je ta hiſhna noter!
(Od notrej ſe sliſhi ena Musika, katęra s’ miram blisiſhi pride.)
Baron. Rosalka, puſti ſe ſproſsit!
Nęshka. Oh Nęshka, jeſt ſe ſramujem moje slaboſti! nikar ſe od mene ne vuzhi; (Baronu roko da.) Sa naprej ſe shęnſki jęsi ne bo vezh verjęlu. —
Nęshka. Ovbę! godzi pridejo — — De te vunder, dobru jo ręshejo!
Baron. (gnadlivi Goſpę roko kuſhuje.) Kaj je to?
SEDEMNAJSTI NASTOP.
[uredi]Nęshka, Matizhek, Baron, Goſpa.
Matizh. (pertezhe) Vaſha Gnada, godzi ſo vshę tukej; mladoſt od zele vaſsy, fantje, inu deklizhi, ſunej zhakajo, inu proſsijo —
Baron. So vſi v’ kup?
Matizh. Vſi, vaſha Gnada.
Baron. Tudi ta nesnáni perjatel?
Matizh. Kaj sa eden?
Baron. K’ imá k’ moji Goſpę priti? Ta v’ piſmi, kateriga ſi Budalu dal? —
Matizh. Jeſt? — jeſt né.
Baron. Kè bi jeſt ſizer ne vędil, bi v’ tvojih ozhęh bral, de lasheſh.
Matizh. Tok jeſt ne lashem; moje ozhy lashejo.
Nęshka. Tiho bodi, lubi moj; nizh ſe ne sgovarjej: me dvę ſva vſe obſtale.
Matizh. Koga obſtale? — Ti męnish, de ſim Budalo.
Nęshka. Obſtale, de ſi ti piſmu narędil, sa to, de bi bli gnadlivi Goſpod menili, de je fant noter, kir ſim ſe jeſt saperla.
Baron. Rezi, de ni ręſs.
Goſpa. Kaj boſh tajil? — ſdej je vshę vùn.
Matizh. (pozhaſsi, raven koker de bi ſkuſhal v’ganiti.) Sdej je — — vshę vùn —
Baron. Kaj ti praviſh k’ tęmu.
Matizh. Jeſt? — jeſt pravim, de — de godzi sunej zhakajo.
Baron. Ti tedej obſtaneſh, de ſi piſmu —
Matizh. Kir gnadliva Goſpá ozhejo, Nęshka ozhe, inu oní tudi ozhejo, tok ja morem obſtati; al kè bi jeſt na njih męjſti bil, vaſha Gnada, per moji vęri, jeſt bi od tęga, kar mi govorimo, beſsędze ne verjęl.
Baron. De bi làgal s’ miram, ſhentani svijazh! — Ni ene reſnizhne beſsęde na njegovim jęsiki.
Goſpá. Pak ſi tudi zhuden, lubi moj; ti ozheſh, de bi pravizo govoril.
Nęshka. (k’ Matizheku, tihu.) Si vidil fanta?
Matizh. (k’ Nęshki, tihu.) Vidil ſim ga; vùs je polomlen.
Nęshka. (tihu.) Boshzhek!
Goſpá. (k’ Baronu.) Vęjſh, kaj je; kar ſi oblubil, jim moreſh dershat; jeſt bom puſtila ludy gori priti.
Baron. Pozhakej en malu — — jeſt ſe morem preblęzhi.
Goſpá. Sej ſo domazhi ludję; poglej, kakòrſhna ſim jeſt.
OŞSEMNAJSTI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Nęshka, Goſpa, Baron, Gaſhper.
Gaſper (pijen, perneſse eno vbito kahlo s’ roshami.) Kję ſo Matizhek? — Po zęlim gradi jih vshę iſhem.
Baron. Kaj je, Gaſhper?
Gaſhper. Ho, vaſha Gnada — raven prov — ſhkoda, ſhkoda ſe dęla. Naj puſtę to okno sadęlat. To je ena rezh, de ní nikamer. Vſe ſorte ręzhy doli męzhejo. Naj ſpremiſlijo, ſdej ſo zlo enga fanta doli vèrgli.
Baron. Skusi to okno?
Matizh. Pojdi, pojdi, pijanz! — ſej nemoreſh ſtati.
Gaſhper. Kaj jeſt? Bog obari! — jeſt né — Per shupani ſo ga pili, to je ręſs; inu jeſt ſim raven męmu ſhal —
Baron. Enga fanta, praviſh, ſo doli vèrgli?
Gaſhper. Per moji duſhi, to je ręſs, vaſha Gnada. Naj poględajo tę zhepine; vſe, vſe je prozh; roshe ſo pohojene, dine vſe pomèſhkáne — Jeſt vam povęjm, Matizhek; de potler nebote mene kriviga delali.
Nęshka. (tihu k’ Matizheku) Glej, de ga ſpraviſh.
Matizh. Vaſha Gnada, ſej vidijo, de jé pijen. On ſe je gori savalil; ſej ne vęj, kaj dęla. Pojdi, pojdi, lubi moj Gaſhper, pojdi ſpat.
Gaſhper. Jeſt ſe niſim gori savalil — jeſt vęjm, kaj dęlam. Per moji duſhi, jeſt — jeſt —
Baron. Kję jé tiſti fant, kję jé?
Gaſhper. Kję jé?
Baron. No ja?
Gaſhper. Raven to ſim otel rézhi. Jeſt ga ozhem imęti. Jeſt morem sa moje dęlu dober ſtati. Naj ſpremiſlijo! na enkrat pade en fant doli, koker de bi bil is nebęſs perlétel —
Nęshka. (tihu k’ Matizhku.) Saverni, saverni.
Matizh. Pjana ſvinja, de ſe poſtopiſh —
Gaſhper. Kè bi na pil, koku bom pak dęlal?
Goſpá. De bi vshę pil sa potrebo.
Gaſhper. I kaj pak ozhem, kader ſim shęn?
Baron. Ti praviſh, de ſo enga fanta ſkusi to okno vergli?
Gaſhper. Ja, vaſha Gnada — v’ eni bęli kamsholzi. Pak ſe je beſhtja hitru pobral, inu je ſtękel.
Baron. Sakaj ga niſi dershal?
Gaſhper. Sim otel; pak mi je ſpodletęlu.
Baron. Al bi ga ſaj posnal?
Gaſhper. To ſe vęj — — kè bi ga bil vidil.
Nęshka. (tihu k’ Matizhku.) Ni ga vidil.
Matizh. Kaj je to sa enu vpitje sa volo enih dvęh din! Al je muje vrędnu? — Moja dolshnoſt je, Goſpodo s’ dinami preſkerbęti; ti mozhi, Gaſhper. Vaſha Gnada, nizh naj ſe gori ne dershę; jeſt ſim ſkusi okno ſkozhil.
Baron. Ti?
Gaſhper. Ho, ho, Matizhek! — tok ſte ta zhaſs grosnu sraſil; ſte bil vſe bol majhèn inu tènàk vidit.
Matizh. Koku pak? Kader ſe ſkozhi, ſe zhlovek v’ kup vsame.
Gaſhper. Jeſt bi pred rękel, de je bil ta mali —
Baron. Tonzhek, ozheſh rezhi?
Matizh. Kaj pak de! v’ Lublani pred vratmi je okoli obernil, inu ſe je nasaj pertiral, de je s’ vosam inu s’ kobilo vred ſkusi okno ſkozhil.
Gaſhper. Nâ, tiſtu pak né, tistu — to niſim rękel — kobilo niſim vidil ſkozhit — kè bi jo bil vidil, bi bil tudi po pravizi povędal.
Baron. Skorej me bo jęsa popadla.
Matizh. Jeſt ſim tam per shenáh ſedęl v’ ſami kamsholzi: sakaj je blo toku vrozhe! — — tam ſim zhakal na Nęshko; kar ſliſhim njih priti, vaſha Gnada — meni je to piſmu noterpadlu, ſtrah me je prevſęl; nekaj me jo blo spodbodlo; na enkrat jeſt puhnem ſkusi okno, de ſim ſi ſkorej nogo slomil (s’ roko po nogi riba, koker de bi ga bolelo.)
Gaſhper. Sna biti — Zhe ſte vi bil, Matizhek, tok vam morem vunder nasaj dati, kar vam ſliſhi — To lé — to ſim sa vami pobral: (mo ozhe dati enu piſmu.)
Baron. Meni daj! (mo piſmu vsame.)
Matizh. (na ſtran.) Sdej bo slode.
Baron. (k’ Matizheku.) v’ timu ſtrahu ſaj niſi tudi posabil, kaj sa ene piſma v’ arshati noſsiſh. Kaj sa enu piſmu je letó?
Matizh. (iſhe v’ arshati, ene papirzhe vùn slęzhe, inu jih sgleduje.) Zhakejo — ima zhlovek tolkajn tę piſsarije, de ne vęj, kję mo glava ſtoji. To — to je enu piſmu is dolęnskiga od ene ſtare perjatelze — veliku beſsedy, malu pridnih — Ho, ho! — sdej vshę vęjm — morebiti je tiſti papir, kęr tlako samerkujem — Nâ shentej, tukej je le. V’ tim arshati ſim ene ſęmena sapiſsane imęl — —
(Baron piſmu ogleduje.)
Goſpá. (k’ Nęshki tihu.) Piſmu na prefekta v’ Lubláno.
Nęshka. (tihu k’ Matizhku.) Piſmu na prefekta v’ Lublano.
Baron. No, Matizhek, ti ſizer tolkajn vęjſh. Boſh vganil, al ne?
Gaſhper. (blisu Matizheka.) Pravijo, al bote vganil?
Matizh. Tiho bode, neſlanz!
Baron. Tok tedej ne vęjſh?
Matizh. Ho, ho, ho, ho! Jeſt tepez! — To je gviſhnu Tonzhekovu piſmu na Prefekta v’ Lublano. Kaj ne? — Jeſt ſim mo ga posabil nasaj dati. — O ti ſhęntana betiza! (ſe na zhelu vdari.) Sromak, kaj bo pozhęl! — ſe more sa njim —
Baron. Koku je pak fantu noter padlu, de ga je tebi isrozhil?
Matizh. On — on je męnil, de bi kej sraven perſtavili —
Baron. Koga? (Piſmu ogleduje.) —
Goſpá. (tihu k’ Nęshki.) De bi pézhat popravili.
Nęshka. (tihu k’ Matizheku.) De bi pezhat popravili.
Baron. (k’ Matizheku.) Govori, kaj je męnil?
Matizh. De bi — de bi pezhat popravili.
Goſpá. Morebiti niſi prov sapezhatil?
Baron. (jęso nasaj dershy.) Ręſs jé; oſek ni perjęl — prov imaſh — (sa ſe) Tok mi je tedej narejénu, de ne bom nigdar nizh svędel! —
Matizh. Vaſha Gnada! — Godzi zhakajo — jih ſmęjm poklizat? —
Gaſhper. Koker vidim, mene ne bo nizh vezh tręba — Nó, naj nesamerijo. (grę.)
DEVĘTNAJSTI NASTOP.
[uredi]Shushek, Baron, Goſpa, Nęshka, Matizhek.
Shush. (perneſse en kùp piſm pod pasdego, inu med vratmi nasaj govory.) Vùn, le vùn, pravim jeſt. Poberite ſe! — Oſli, kaj menite, de je tukej oſhtarija? (k’ Baronu.) Vaſha Gnada, zęla vaſs je s’ godzi v’ graſhini. Zhe jih bol vùn gonim, bol noter rijejo, — Jeſt ne vejm, kaj je to sa ena ręzh dones.
Baron. She to mi sdej manka!
Matizh. Nizh naj ne ſkerbę, Goſpod shlahtni. Zhe ozhejo vędit, kaj to pomęni, jim bom jeſt ras-lozhil.
Shushek. Matizhek, s’ tabo imám tudi govorit.
Matizh. De tedej vedó: ti ludję ſo meni inu moji nevęjsti na zhast v’ kupej. Dones bomo ſklenili; sa jutri jih pak v’ ſvate povabim.
Shush. Vshę jutri, męnish? — Pozhaſsi! — Mi bomo ſhe eno besſędzo pred govorili. (slęzhe enu piſmu vùn, inu ga da Baronu.) Naj beréjo, vaſha Gnada! To je dones noterpoloshénu.
Nęshka. (k’ Matizheku.) Gviſhnu je ſmrękarzhina toshba.
Matizh. (k’ Nęshki.) Nizh ſe neboj.
Baron. (bere.) »Maria Smrekarza Beſchlüſſerinn zu Schwammburg contra N. N. vulgo Matizhek &c. &. in puncto mutui & promiſsi matrimonii« Tokó! ſmo tukej domá? — Dobro, dobro! — Nęshka ſe imá veſseliti. (k’ Matizheku.) Kaj ti praviſh, Matizhek?
Matizh. Jeſt — jeſt, vaſha Gnada? — Te sadne beſsęde ſo blę latinſke — jih niſim prov saſtopil.
Baron. Jih niſi prov saſtopil? — Tok zhakej, ti jih bom po krajnſki povędal. Poſluſhej tedej: v’ tih beſsędah je sapopadenu, de is tę donaſhne zeremonije inu is tvoje shenitve ne bo nizh; de ſe imajo godzi, per ti prizhi, vunkej is graſhine pobrati; de ſi ti en neſramni goluſ, en sapeliviz; de bom jeſt letó nedolshnoſt is tvojih parklov ręſhil, inu tebe sapręti puſtil — me sdej sastopiſh?
Goſpá. Kaj to pomęni, Nęshka?
Nęshka. Nizh, nizh, hudiga — Nizh naj ſe ne preſtraſhijo; jeſt vshę vſe vęjm.
Matizh. Bog naſs vari! — to ſo grosovitne beſsęde — Al jeſt perſęshem, de ta golfija —
Shush. Kaj? — Golfija? — Golfija? — Bomo vshę vidili. Smeſhnava ti bo vshę ſhe pod noſs povędal, kar ti ſliſhi —
Baron. Je Smeſhnava tukej?
Shush. Tukej je, vaſha Gnada.
Baron. Naj ga k’ meni perpęlejo — Nikar! bom jeſt ſam k’ njemu ſtopil; jeſt morem s’ njim govorit. (ſam per ſebi) Ta rezh, koker je sdej napelana, lepú kashe. (k’ Matizheku, kader vshę grę.) Tvoje zigovze mi vùn spravi; inu le hitru. Jeſt jih ne terpim, kratku inu malu né! (grę s’ Shushekam.)
Matizh. Jeſt tudi né, toku dolgu, de ſe bo moja nedolshnoſt ſkasala. (ozhe doli jiti.)
Nęshka. (ga od sad pozuka, de ſe okoli oberne.) Ti, kaj bo?
Matizh. Vſe dobru! — jeſt jo bom vshę svil. Ta zhaſs bodo godzi per shupani pozhakali. (grę doli; godzi pozhnéjo sunej en shaloſtni Marſh, katęri ſe smiram majn ſliſhi.)
DVAJŞSETI NASTOP.
[uredi]Gospa, Nęshka.
Gospa. (ſe vſęde na sofo.) Kaj bo s’ tvojim shęnenam? —
Nęshka. O jeſt ſe sanéſsem na njegovo glavo.
Goſpá. Ta predęrti Matizhek s’ njegovim piſmam! — Kaj mi je sa en ſtrah narędil! oh Nęshka, men’ ſe je hudo godilu!
Nęshka. Vaſha Gnada, kè bi ſe bli oni vidili, kakſhni ſo bli; blèdy, koker sid. Al to je preſhlo, koker ena meglá; pozhaſsi ſo pak ſpęt rudęzhi, toku rudęzhi ratali —
Goſpá. Tok ſkusi okno je fant ſkozhil?
Nęshka. Koker ena kobilza —
Goſpá. Na sadne pak ſhe ta pjani Gaſhper! — me je vſo smamil — jeſt niſim vędela, kaj govorim —
Nęshka. O! kaj pak de! ſim ſliſhala — Tokú ſe jim je vesalu, vidijo — Jeſt bi ne bla nikoli verjęla, de snajo toku dobru làgat.
Goſpá. Kaj ręſs męniſh, de je moj moſh vſe verjęl? — Zhe pak fanta v’ graſhini najde —
Nęshka. Jeſt bom vshę ſkerbęla, de ga ne bodo najdli.
Goſpa. On more v’ Lublano jiti, ni drugazhi. Sakaj po tim, kar ſe je sgodilu, lohka vęjſh, de mene nizh vezh ne veſsely, njéga doli v’ borſht poſhilat.
Nęshka. Ręſs je, ſej bi jeſt tudi ne otla doli jiti. Al na tako visho ſe ſùpet ne bom moshila —
Goſpa. Tiho! — kaj bi pak blo, ke bi jeſt ſama na męjſt tebe doli ſhla.
Nęshka. Ony, vaſha Gnada?
Goſpa. Toku nebo obeden v’ nevarnoſti — moj moſh ne bo mogel vezh tajiti — on ſe bo ſam nalétel — bo preprizhan — potler ga bom ſhe le ſtrahvala. Ena mi je vshę ratala; morebiti mi ta druga tudi rata — Vęjſh kaj je, Nęshka; ti mo le puſti vędit, toku hitru koker moreſh, de ſe boſh v’ borſhti snajdla. Al de obeden drugi —
Nęshka. Saj Matizhek —
Goſpa. Tudi ne — on ne ſmęj vędit; on bi ſe ſizer v’ męſs vtikval. Pojva en malu vùn; tukej je taka sapárza, de ní mogozhe oſtati. Se bova ſhe dalej pogovorile.
Nęshka. Oní so pazh to pravo vgànili, vaſha Gnada; ta na vſe platy prov kashe, koker jo prevdarim. Shpaſs bo ta vęlki, inu na sadne jeſt Matizhka dobim.
TREKI AKT.
[uredi]Graſhinſka Kanzlija.
PERVI NASTOP.
[uredi]Baron, Jaka, Budalo.
Budalo per eni misi ſedy, inu piſhe. Jaka je napravlen sa prozh isdarit, inu enu piſmu v’ rokah dershy.
Baron. Si me sastopil?
Jaka. Ja, vaſha Gnada! (grę.)
Baron. (zhes en zhaſs, ga klizhe.) Jaka!
Jaka. (pride nasaj.) Vaſha Gnada!
Baron. Te ní obeden vidil?
Jaka. Obeden.
Baron. Shębza vsémi.
Jaka. Je vshę oſedlán.
Baron. V’ eni ſapi prut Lublani. Koker hitru doli prideſh, tok praſhej, zhe je fant priſhal. Inu slaſti, kdaj je priſhal?
Jaka. Vshę saſtopim.
Baron. Daj mo to piſmu, de ga Prefektu néſse, inu k’malu nasaj pridi.
Jaka. Zhe ga pak v’ Lublani ny.
Baron. Tok ſe hitru oberni, inu mi pridi povędat.
(Jaka grę.)
DRUGI NASTOP.
[uredi]Baron, Budalo.
Baron. Budalo!
Budalo. (kekla.) Vaſha G — Gnada!
Baron. Poklizhte Matizhka. Naj k’malu ſèm pride.
Budalo. Kanzlir tudi, inu Sme — Sme — ſhnava?
Baron. She ne. Sam Matizhek. (Budalo grę.)
TRĘKI NASTOP.
[uredi]Baron ſam, gori inu doli hodi, v’ miſlih.
Ni drugazhi! sa Norza me imajo — Tukej eden mi da enu piſmu, v’ katęrim ſtoji, de mi shena rogę ſtavi. Jeſt pridem damu, inu to hiſhnu deklé per nji najdem. Tamkej eden ſkusi okno ſkozhi, inu ta drugi pravi, de je on ſkozhil. Shena ſe vſtraſhi, mene vidit, inu k’malu po tęm me prov dobru osmęrja — To ne grę vkup — Kok ſo ſe poſmehvale! kok ſo ſi ena drugi migale! — Ja, ſe pravim, shenę, shenę, kdur vaſs ne posna, bi vaſs dragú plazhal! — Inu vunder jeſt tiga marzhéſsa nemorem popuſtiti — Kaj me moti? — Kai nęki? — Norſka glava! — Jeſt vęjm, kè bi ne bla toku terdovratna, bi je bil vshe davnu ſèt, bi ſe bil vshę davnu navelizhal. De bi jeſt ſaj vędel, al je Nęshka mozhala, al ne! (Matizhek pride, inu doli v’ dno theatra obſtoji.) Matizhek dolgu ne pride! — Jeſt morem beſsędo tokú napélat, de bom svędel, zhe on vęj, al né, de njegovo nevęjſto lubim.
ZHETERTI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Baron.
Matizh. (na ſtran.) Tò je lé!
Baron. — Zhe je Matizhku le beſsędzo povędala —
Matizh. (na ſtran.) — Meni ſe je k’malu sdęlu —
Baron. — Tok je pravda njegova sgubléna.
Matizh. (na ſtran.) Lępa praviza!
Baron. — Potler bomo vidili, kję ſe bo shénil —
Matizh. Per Nęshki, nikér drugé.
Baron. (ſe okoli oberné, inu ga saględa.) He! kaj je? kdu je?
Matizh. Jeſt ſim, vaſha Gnada.
Baron. Kaj ſe rękel?
Matizh. Jeſt nizh.
Baron. Per Nęshki, niker drugé.
Matizh. Ja, to! — svunej me je eden praſhal, kję ſim bil — ſim pak rękel: per Nęshki, nikér drugé.
Baron. Per Nęshki! — vlazhugar! sakaj pak toku dolgu ne prideſh, de morem sa tabo poſhilat.
Matizh. (ſtury, koker de bi ſe bil raven preblękel.) Sim ſe bil vùs vmasal, kader ſim ſkusi okno ſkozhil; sa to ſim ſe mogel preblęzhi.
Baron. Eno zęlo uro ſi ſe preblazhil? — poglejte, ti poſli ſe dalej oblazhijo, koker mí Goſpoda.
Matizh. Sa to, kir poſlov nimajo.
Baron. Jeſt ſhe sdej ne saſtopim, kaj te je perſililo, de ſi ſe v’ to nevarnoſt podal, inu ſkusi okno —
Matizh. Nevarnoſt! bi komej blo, ke bi bil v’ en brésen padel.
Baron. Le obrazhej, le obrazhej beſsędo. Govorjénje ni blo od nevarnoſti; ampak jeſt le praſham, kaj te je perſililo, de ſi skusi okno ſkozhil.
Matizh. Vaſha Gnada, naj ſami premiſlijo. Oni ſo dami priſhli, naſsajéni, de naſs Bog obari; po vſi ſili ſo otli enga moſhkiga per gnadlivi Gospę najti, vrata ſo otli gorivręzhi, ſtęno ras-biti! — Permerilu ſe je pak raven, de ſim jeſt blisu bil; v’ ti jęsi bi bli mene —
Baron. Sakaj pak niſi po ſhtęngah doli ſhal?
Matizh. Bi jih bil raven ſręzhal.
Baron. (s’ jęso.) Sręzhal? — (na ſtran.) Se neſmęjm jęsiti, ſizer ne bom nizh svędel.
Matizh. (na ſtran.) Bom le vidil, kaj bo.
Baron. Pak ſej od tęga niſim ravèn otel govorit; naj bo. Jeſt ſim miſlil — ja, ſim miſlil, tebi, inu Nęshki poſtelo prezej sraven mene napravit, de bi vaj per rokah imęl; pak ſim to rezh sdej drugazhi prevdaril —
Matizh. Kaj ſo ſe premiſlili, vaſha Gnada?
Baron. Pervizh ſe neſpodobi.
Matizh. Sakaj neki ne! — kar njim dopade, ſe tudi ſpodobi.
Baron. Męnish?
Matizh. Męnim de! — kaj bodo druge lùdy praſhali. Zhe je njim prov, inu meni, tok more vſim ludęm prov biti. Meni ſe bo ſkusi to ena velika zhaſt sgodila; inu Nęshka vshę hrepeny od veſsélja, vshę nemore dozhakat —
Baron. (na ſtran.) Vunder nizh ne vęj; deklé mo ní nizh povędalu.
Matizh. (na ſtran.) On męni, de nizh ne vęjm; jeſt ga bom ſhé ſpodbodil, jeſt!
Baron. Lubi moj, kaj je Goſpę noterpadlu, de mi je ta ſhpaſs naredila.
Matizh. Per moji duſhi, vaſha Gnada, oní morejo bòl vędit, koker jeſt.
Baron. Sej jeſt lepú ravnam s’ njo; ſej ima per meni vſe, kar ſerzę nję shely.
Matizh. Le njih ſerzá nima. Tęmu ſe malu hvale vęj, kdur nam da, sa kar nemaramo, na męjſt tęga, kar bi radi imęli.
Baron. — v’ zhaſsih ſi meni vſe povędal.
Matizh. Sdej jim pak nizh netajim.
Baron. Koliku ti je moja shena plazhala, de ji ſlushiſh?
Matizh. Sa mojo dolshnoſt ſe ne puſtim plazhat.
Baron. Ni drugiga, koker lash, inu golfija, kar is tvojih uſt grę.
Matizh. Kdur golfijo iſhe, jo najde.
Baron. Gèrdé rezhy ſe od tebe ſliſhijo.
Matizh. Pak ſim jeſt lępſhi. Bi blo dobru, kè bi vſaki Goſpod v’ ſtano bil, to rezhi.
Baron. Ti tvojo ſręzho iſheſh; pak nikoli ne po ravni poti.
Matizh. Kdu bo po ravnim hodil? Tam zel ſvęt v’ kup s’haja; ludję ſe dręnajo, ſujejo, shokajo; jeſt niſim norz, de bi med nję hodil.
Baron. (na ſtran.) Ni mo mogozhe blisu priti. Kader zhlovek męni, de ga v’ peſtęh imá, ſe mo na enkrat smusne.
Matizh. (na ſtran.) Svit je, beſhtja; al jeſt ſim ſhe bol!
Baron. Matizhek, kaj pak bo, zhe pravdo sgubiſh? Boſh mogel Smrękarzo jemati.
Matizh. Bog obari! to dolęnſko bàságo jeſt ne vsamem. Vaſha Gnada me ne bodo obſodili, kir nam ſami vſe te mlade punzhke pred noſam prozh jemlejo.
Baron. Jeſt te ne bom ſodil; ampak praviza te bo ſodila.
Matizh. Praviza goſpodo lubi, sa ſromake nemára.
Baron. Ti męnish, de jeſt s’ tabo norzhujem?
Matizh. Kdu vęj, zhe ne. Na sadne bomo vshę ſhe vidili, al ſo sa ręſs menili.
Baron. (na ſtran.) Vſe vęj; dèkle mo je vſe povędalu. She s’ njo morem govorit.
Matizh. (na ſtran.) Me je otel vjęti; pak ſim mo koſs.
PĘTI NASTOP.
[uredi]Nęshka, Baron, Matizhek.
Nęshka. (pertezhe, de ji ſapa vhaja.) Vaſha Gnada! vaſha Gnada!
Baron. (kader jo saględa, na ſtran.) Raven prov! (k’ Matizheku.) Pojdi Matizhek, poklizhi Shusheka, Smeſhnavo, inu Budalo, de ſe ta pravda sdej k’malu naprej vsáme; jeſt ozhem ſhe dones vedit, per zhim ſmo.
Matizh. Sdej — sdej k’malu? — — Al more Nęshka tudi sraven biti?
Nęshka. (tihu k’ Matizheku.) Le pojdi, le pojdi; to drugu ti bom vshę povędala.
(Matizhek grę.)
SHESTI NASTOP.
[uredi]Nęshka, Baron.
Nęshka. Naj nesamerijo.
Baron. Kaj je, Nęshka!
Nęshka. So toku hudi —
Baron. Kaj ozheſh?
Nęshka. (ſramoshliva.) Gnadlivo Goſpó je sazhęlu ſhipat —
Baron. Kaj je potler? — Pojdi k’ Urſhi, naj ji kamilze skuha — Sej bo tebe tudi ſkorej ſhipálo.
Nęshka. Oh mene né — to bolęsen imájo le Goſpe; me dękelze nizh ne vęjmo od nję.
Baron. Nevęjſta bres shęnena! —
Nęshka. Zhe pak Smrękarzo plazham! — ſej ſo mi doto oblubili —
Baron. Jeſt, praviſh, ſim ti doto oblubil?
Nęshka. (ozhy k’ tlam.) Meni ſe sdy, de ſim jih prov saſtopila.
Baron. Ja! zhe ti tudi mene saſtopiſh.
Nęshka. (ozhy k’ tlam.) Sej je moja dolshnoſt, njim pokorna biti.
Baron. Sakaj mi pak to pred niſi povędala? Eh ti!
Nęshka. Sej reſsniza nikoli pre posnu nepride.
Baron. Tok ozheſh tedej v’ borſht priti?
Nęshka. Sej ſim ſkorej vſaki vezhęr doli.
Baron. Dones sjutrej ſi bla toku terdovratna.
Nęshka. Dones sjutrej? — Shtudent sa ſtolam —
Baron. Imaſh prov; na to niſim miſlil. Sakaj pak potler niſi pervolila, kader je Shushek —
Nęshka. Kaj je blo tręba Shusheku vędit?
Baron. Imaſh ſpet prov. Ampak Matizheku ſi vſe povędala, kaj ne?
Nęshka. Kaj pak de! — Jeſt mo vſe povęjm; le to ne — kar vędit ne ſmęj.
Baron. (poſmeheozh.) Lubesniva Nęshka! al tedej oblubiſh? — Zhe ſe pak slasheſh! — De me prov saſtopiſh, Nęshka; zhe doli ne prideſh, ne bo shęnena!
Nęshka. Zhe ne bo dote, inu shęnena, tudi ne bo Nęshke sa vaſho Gnado.
Baron. (na ſtran.) Dobru ſe je odręsala! Zhlovek ſe more v’ njo salubit, de bi ne otel. (k’ Nęshki.) Kaj bo Goſpá rekla, de toku dolgu ne prideſh. Pojdi, pojdi k’ nję, inu rezi hitru Urſhi, de kamilze ſkuha.
Nęshka. (ſe poſmehuje.) Oh ſe ní toku hudú. Sim ſi mogla kaj smiſlit, de ſim ſmęla k’ njim priti.
Baron. (jo ozhe objęti.) Serzhek moj!
Nęshka. (mo vjide.) Ludję pridejo.
Baron. (na ſtran.) Imam jo! imam jo!
Nęshka. Sdej le hitru gnadlivi Goſpę povędat. (doli ſtezhe, gredeozh pravi k’ Matizhku.) Pravda je dobléna.
SĘDMI NASTOP.
[uredi]Baron, Matizhek, Budalo, Smeſhnava.
Matizh. Nęshka, Nęshka! pozhakej en malu. Jeſt morem sa njó. (grę)
Baron. (na ſtran.) Pravda je dobléna, je rekla, ſe mi sdy. Predertu deklé! ſdej ſpet ne vęjm, zhe ſim krop, al ſim voda. Ké bi me obá sa norsa imęla! — Oh le pozhaſsi! — ſej pravda ſhe ni dobléna! ſhe ni doblęna. (grę.)
OSMI NASTOP.
[uredi]Budalo, Smeſhnava.
Budalo. Morem ſtole, inu miso napravit; bo ſe — eſsion. (eno miso na ſrędo slęzhe, inu ſtole okoli poſtavi; na misi je tinta, papir, peręſa, inu en kup akt.)
Smeſhnava. Imate smiram doſti dęla, Budalo!
Budalo. Tolk — kajn, vidijo, je opravit, de ne vęjm, k — kję mi glava ſtoji.
Smeſhnava. Verjámem, ſej jeſt ſam ſkorej na vſaki drugi tęden pridem.
Budalo. Oh kaj oni! Njih ſe ſve — eſselim, kader pridejo. Juſtiziale, ſhe vunder k — kej notér neſsè.
Smeſhnava. Saſtojn ſe maſhke ſhvigajo.
Budalo. Le Kraſsija, K — Kraſsija, ta je naſh kriſh. Naj ſpremiſlijo, dvanajſt pro — otokolov morem jeſt ſam pelat. K — kdaj je blo to ſliſhat? Jeſt ſim vshę dva inu trideſset lejt in p — praxi, niſmo imęli drugiga p — protokola, koker tukej (pokashe na zhélo.) inu je s ſhlo vſe dobru.
Smeſhnava. Protokol more v’ glavi biti, to drugu je vſe nizh.
Budalo. S’ kmęti je pak zló ta velka te — eshava. De mo le kolzhkej na krishim hodi, vshę ga slode v’ K — Kraſsijo neſse, vshę vupije, praviza, praviza! — — v’ zhaſsih ſmo mo lęſskovo p — pravizo po herbti dali, pak je blo!
Smeſhnava. To je pazh ręſs. Kmet je prevsęten ratal.
Budalo. Tolkajn je s’ njim opravit, de jim nemorem povędat. Inu vſe to saſtojn, naj premiſlijo, sa — a — ſtojn! —
Smeſhnava. Uh oſli!
Budalo. Sdej nam ozhejo zló ſh — ſho — lo napravit. Ne vęjm, al bi ſe zh — zlovek ſmęjal, al bi ſe jesil.
Smeſhnava. Traparije! kaj ſi ludję smiſlijo! —
Budalo. Oh ſmo jim vshę dali saſtopit. Ne bo ſhole, toku gviſhnu, koker ſim jeſt Bu — budalo, de bi ſe Kraſsija na glavo poſtavila. Pak ſ — ſe jo kmet ſam nozhe, to je ſhe dobru!
Smeſhnava. Na hvali, de je kmet nevumen; ſzer bi bla naſha ręzh per kraji.
DEVĘJTI NASTOP.
[uredi]Budalo, Smeſhnava, Skushek.
Shush. Jé vshę vſe perpravlenu?
Budalo. J — Je vshę.
Shush. Baron bo k’malu tukej. On ozhe dones ſam sraven biti. (k’ Smeſhnavi.) Goſpod Smeſhnava, naj mi ſhe kej povedó od moje te ſtare. Je srava, terdna?
Smeſhnava. Ohterdna; redy ſe grosnu, kaj menijo.
Shush. Je bla s’ miram na to debęlſhi plat.
Smeſhnava. To me prov veſsely, de jo posnajo.
Shush. Toku dobru, koker njih, zhe ne bol. O terjazeh je blo raven trideſset lęjt, de ſva na gobovim gradi vkup ſlushila, jeſt sa ſhribarja, inu ona sa hiſhno. Med nami rekozh, jeſt bi jo rad preſkerbléno vidil.
Smeſhnava. Sej je sdej lohká, koker ſmo vshę govorili. Matizſek jo more vsęti.
Shush. Baron mi je tudi saſtopit dal. Tihu, raven pride.
DEŞSETI NASTOP.
[uredi]Baron, Shushek, Smeshnava, Budalo, rihtni hlapez.
(Baron ſe vſęde; sraven njęga na dęſni plati Shushek, na ti lęvi Budalo. Smejhnava ſtoji na ſtrani: doli per vratih rihtni hlapez.)
Sush. Berite, Budalo!
Budalo. Po verſti?
Baron. Le od kraja, le od kraja.
Budalo. (bere enu piſmu.) »An das löbl. O-Ortsgericht der Herrſchoft Haberburg — Juri K — Kopriva, im Dorfe Globoko ſeßhaft ge-eweſener Unterhan — contra Mathija S — Satilnik wegen Bergütung der Meliora — azionen.«
Shush. Jeſt iim bom sapopadek tę toshbe v’ kratkim rasloshil, vaſha Gnada. Ranki Anshe Kopriva, ozha Jurjov, je sapuſtil eno mitenſko semlo; sraven ſhe ſędem otrok. Juri, ta nar ſtarſhi med njimi, ni mogel sa kup sglihat. Semla je tedej gruntni Goſpodſki nasaj padla, inu je bla potler predána Matiju Satilniku sa devęjt inu ſhędeſset ranſh. Sdej Juri Kopriva naprej pernéſse, de je njegov ozha, Anshe, na męjst te ſtare leſsęne kajshe novo hiſho goripoſtavil, inu semlo sa ſto inu trideſsęt ranſh pobolſhal. On pravi tedej, de je Matija Satilnik dolshan, ta dnar njemu nasaj poveruit.
Baron. Tega bi imel jeſt povernit. Sakaj semla je meni nasaj padla, jeſt ſim jo Satilniku predal — is hiſho vred.
Shush. Kaj ſhe! kdur na mojim grunti sida, meni sida. Kajsha je ſtala vshę ſto inu dvęjſset lęjt; pak bi jo bil shę on puſtil. De ſe ti ręzhi v’ kratkim eu konz ſtury, ſe Juri Kopriva nar pervizh v’ shold da; ti drugi otrozi ſi bodo vshę po ſvęti kruha iſkali. Tukej ſunej ſe jokajo. Zhe ozhejo, vaſha Gnada, jih puſtim noter priti.
Baron. Ni tręba. Pak jutri — pojuterſhnim — al pak dones tęden — Ta toshba ſe en drugi dan naprej vsáme. Otrokam ſe jęſti da, inu naj potler damu gredó.
Shush. (glaſno k’ hlapzu.) Juri Kopriva, inu Matija Satilnik imata dones tęden priti; (na ſtran.) Jurja ne puvti is grada, me saſtopiſh.
Marka grę, inu zhes en zhaſs ſpet pride.
Baron. Le naprej, le naprej!
Budalo. (bere enu drugu piſmu.) »An das löbliche Ge-ericht &c. &c. Andre Sakriloviz contra den Einnemmer zu Babjadolina wegen wi-iderrechtlicher Ab-namme —«
Baron. To ne ſliſhi k’ meni. Le naprej!
Budalo. (bere ſpet nekej drugiga.) »An Seine Hochfreiherrliche G. Gnaden &c. Maria S — Smrekarza Beſchlüſſerinn zu Schwammburg contra N. N. vulgo Matizhek, Gärtner, re — espective Hausmeiſter bei hochgedacht Seiner freihe-errlichen Gnaden in puncto m — mutui & promiſſi matrimonii«
Shushek. (k’ Marku.) Matizhek naj pride! (Marka gre vùn, inu spet pride.)
(Smeſhnava naprej ſtopi.)
EDENAJSTI NASTOP.
[uredi]Matizhek, ti poprejſhni.
Budalo. (piſhe.) »Contra N. N.« Tvoje imę?
Matizh. Matizhek.
Budalo. Primek?
Matizh. Ga nimam, ſim ga sgubil.
Shush. Koku ſe tvoj ozha imenuje?
Matizh. Naj mi povedó, kdu je moj ozha?
Shush. O le tihu, ga bomo vshę najdli. Tedej »contra N. N. vulgo Matizhek —
(Budalo piſhe). »Den Einſpruch der obbenannten Maria Smrekarza wider die Henrath des eröfterten Matizhek N. N. betrefend« Smeſhnava, naj naprej ſtopijo. Ta Goſpod bodo sa Smrękarzo beſsędili; Matizhek ſe bo pak sam odgovarjal.
Matizh. Jeſt ſam, ja. Jeſt snam jesik bruſsit, koker en Doktar. Jeſt bom moje dnarze toku lohká sapravil; mi ne bo nikoli tręba, tih pjavk najemat.
Skush. Tihu! — Goſpod Smeſhnava, naj oni nar pervizh njegov revers doli beréjo.
Smeſhnava. (bere.) »Jest spodej podpiſsani« — Zhaſtitliva Goſpodſka! jeſt ſzęr vęjm, de ſe praviza po tih novih poſtavah ne ſmej drugazhi, kokęr po nęmshku, iſkati.
Matizh. Zhe jo po krajnſku ne najdem, ji bom mogel shvishgat. Sakaj nęmſhku nesnam prov.
Shush. Tihu bodi!
Smeſhm. Kir je pak leta revers mojga supernika po krajnſku gori poſtavlen, tok proſsim sa diſpensazion pro hoc casu, de ga bom tudi po krajnſku doli bral.
Baron. Vshę dobru, vshę dobru!
Matizh. Tok moj revers po tih novih poſtavah morebiti ne velá —
Shush. Tihu bodi! (k’ Smeſhnavi.) Naj berejo!
Smeſhnava. (bere.) »Jest spodej podpiſani sposnam, de mi je moja lubesniva dękelza, Maria Smrekarza, kluzhariza na gobovim gradi, dveſtó gotovih kron naſhtęla; inu oblubim is hvalęshnoſti, de jo bom vsęl, inu tudi tę dnarje, kader bo otla, nasaj povernil. Matizhek N. N.« Jest pravim, de je Matizhek dolshan, ſvojo oblubo dershati, to jé, Mario Smrekarzo vsęti, inu dnarje, katęre je prejęl, nasaj poverniti. zhaſtitlivi, viſsoku vrędni, imenitni Goſpodje! — ſhe nigdar ni bla ena toshba od enake imenitnoſti njih ſodbi podvershena! — inu sa Jakobam v’ ſtatim teſtamenti, katęri je ſędem lejt sa ſvojo nevęjſto ſlushil —
Baron. (mo v’ beſsędo pade.) Prędem dalej gremó — (k’ Matizhku.) al ſposnaſh ti tvoj revers?
Shush. Sdej govori, jesizhnek!
Matizh. Kѐ bi jeſt en jesizhnek bil, koker pravijo, bi nar pervizh rękel, de leta podpiſs Matizhek N. N. obéne savęse v’ ſebi nima. Sakaj en zhlovek bres imena nemore nizh oblubit, nizh podpiſsat, nizh dolshan biti. Ampàk jeſt ſim en poſhténi mosh; moja vęjſt mi je lubiſhi, koker dveſtó kron. Jeſt tedej sposnam moj dolg, inu ta revers. Le ſamu to proſsim samerkat, zhaſtitliva Goſpoſka, de ga Goſpod Smeſhnava prov brali niſo. v’ mojim reversi ne ſtoji: jeſt oblubim, de jih bom vsęl, to ſe rezhe, tę dnarje. To je en velik ras — lozhek.
Baron. Koku ſtoji noter, jo, al jih?
Smeſhnava. Jeſt pravim jo.
Matizh. Jeſt pravim jih.
Shush. Naj pokashejo, Smeſhnava. (bere) E — e — e — dekelza e — e — e — gotovih e — e — e — — ha — — inu oblubim is hvalęshſti, de jo — jih — jo — jih — Ni mogozhe brati — je ena ſvinja gori.
Budalo. Ena S — Svinja!
Smeſhnava. Dato non conceſſo. Naj bo tedej jih. Viſsoku vuzhéni Gospodje! oní bodo lohka saſtopíli, de ſe je tukej Matizhek al na laſh, al sa ręſs prepiſsal. Sakaj njemu ni blo tręba oblubit, de bo dnarje vsęl, katęre mo jo naſhtęla, sa katęre je proſsil —
Matizh. Katęre mi je vrinila — ona je vędila, de ſo per meni dobru naloshéni. Inu po tim — kѐ bi bil jeſt oblubil, njo vsęti, bi meni ne blo tręba, oblubit, de ji bom dnarje povernil.
Smeſhnava. Is hvalęshnoſti, toku ſtoji v’ reversi: inu oblubim is hvalęshnoſti.
Baron. (k’ Shusheku.) Koku bomo to ras — lozhili?
Shushek. (k’ Baronu.) Na perſęgo ga shenímo.
Baron. v’ reversi ſtoji, de je oblubil ta prejęti dnar poverniti, kader bo ona otla. On ga more tedej dones poverniti, ali pak naj jo vsame. (k’ Shusheku.) Bomo vidili, kok bo piſkal; ſej nima zvénka.
Matizh. Kader bo ona otla, naj dobru prevdarijo tę beſsęde, vaſha Gnada; od Goſpoſke nizh sraven ne ſtoji; to oblaſt, meni zhaſs, ali dan naprej piſsat, kdaj ſim jeſt dolshan dnarje poverniti, je ona ſama ſebi perhranila. Poſtavim pak, de bi jih tudi ſhe dones poverniti dolshan bil, inu de bi jih vunder ne povernil, tok je ſhe ena druga klanfiza sraven, de jo nemorem vsęti.
Smeshn. Kaj sa ena klanfiza? Ti ſi oblubil, tedej moreſh.
Matizh. Pozhaſsi! — Ni ſim mogel oblubit; tedej ne smęjm.
Shushek. Sakaj ne?
Matizh. Sa volo mojih imenitnih ſtarſhov!
Baron. Imenitnih ſtarſhov, kurbe ſin! —
Matizh. Jeſt ſe nemorem savręzhi, dokler moji ſtarſhi nepervolę.
Smeshn. Kdu ſo tvoji ſtarſhi, povej jih, imenui jih!
Matizh. Naj en malu poterpe, Goſpod shlahtni; jih bom ſkorei najdel, ſej jih vshę ſedemnajſt lęjt iſhem.
Shush. Shęntani tat! na zęſti je bil najden.
Matizh. Sgublén, Goſpod shlahtni, inu vkradenſim bil, zhe ozhejo vędit.
Baron. Sgublén, inu vkraden?
Matizh. Ne drugazhi, vaſha Gnada! — Na meni je veliku leshęzhe; ſizer bi me obeden ne bil vkradel — inu to snaminje na mojih rokah — (ozhe to dęſno roko ſlezhi.)
Shush. (hitru.) En kriſhzhek na dęsni roki?
Matizh. Koku pak oni vedó?
Shush. Bog s’ nami! on je! on je!
Baron. Kdu?
Shush. Moj Jurzhek!
Matizh. Sna biti; zigani ſo me sa Matizheka imenuvali.
Shush. Si bil od ziganov vkraden?
Matizh. (ſhtmano.) Blisu enga gradu! — Goſpod Shushek, naj me moji shlahti nasaj dajo; sa en mernik petiz jim dober ſtojim.
Shush. Sram me je! — pak kaj bom tajil? — Natura je premagala! Jurzhek! Jurzhek! — Ti tvoje ſerzę nizh ne povęj? —
Matizh. Nizh!
Shush. Tok objemi ga! pertiſni ga na tvoje pѐrſi!
Matizh. Koga?
Shush. Tvojga ozhęta. (ga objame.)
Matizh. (shaloſten.) O jej! o jej! — inu moja Mati?
Shush. Raven ona!
Matizh. Kdu?
Shush. Smrękarza.
Baron. Njegova Mati?
Budalo. To — ok jo ne bo vsęl.
DVANAJSTI NASTOP.
[uredi]Nęshka, ti popręjſhni.
Nęshka. (pertezhe s’ eno moſhno dnarjov.) Ne bo jo vsęl; tukej ſo dnarji. Gnadliva Goſpa ſo mi jih sa doto dali; jeſt plazham Smrękarzo.
Baron. (na ſtran.) De bi ſlode ſhe gnadlivo Goſpo — (grę.)
TRINAJSTI NASTOP.
[uredi]Ti popręjſhni, sunej Barona.
Matizh. Nęshka! le ohrani tvoje dnarje.
Shush. She ta revers sraven. (ji da Matizkekov revers.) s’ zhaſsam bo vezh, zhe Bog da.
Nęshka. Tok jo vsameſh, Nehvalęshnik?
Matizh. Vsamem jo — sa mojo mamko. To ſo moj ozha! (pokashe na Shusheka.)
Nęshka. Al je mogozhe?
Shush. Ja Nęshka! vſe ſe je prebernilo. To je moj Jurzhek, poglej ga, ſad moje tę perve lubęsni.
Matizh. Matizhek bom tudi sa naprej. To imę je bòl okroglo, ſim ga bol navajen.
Shush. Koker ozheſh. Jurzhek, al Matizhek. Al ſin mojga ſerzá, veſélje mojih ſtarih dní boſh. Doſti dolgu ſim molzhal, me je ſram blo, ſim tajil moj obzhutek. O natura, sdej ſi premagala! —
Matizh. She moje dni ſe niſim jokal; sdej mi ſolse po zurkih vùn ſilijo. Tepez, al te bo sram? — To veſsélje, katęru jeſt zhutim, ſe ne zhuti dvakrat v’ shivlenji.
Shush. Nęshka tudi nekej biſtru ględa — Kaj vela, de jo saſtopim. Tukej ga imaſh. (ji Matizheka kje porine.) Is mojih rok ſe ga niſi troſhtala.
Nęshka. O Matizhek!
Matizh. Nęshka!
Nęshka, Matizh. (okoli Shusheka ſtopita.) Lubesnivi ozha!
Shush. She nekej, lubi otrozi! — Jeſt bom po vaſho mamko piſal. Al ozhem?
Nęzhka, Matizh. Le, le, ozhka!
Shush. Jeſt jo bom k’ meni vsęl — jo bom sa mojo shéno ſposnal, inu lubil — moje ſerzę jo je vshę davnu ſposnalu! — Otrozi, ſhe ene dni poterpite; jeſt bom poroko s’ vami vred dershal.
Matizh. Dvę poroke na enkrat, juhe!
Smeſhn. Koker vidim, tok moje ſlushbe ne bo vezh tręba. Pravda je doblena!
Shush. Doblena je! inu, kar je to nar gorſhi, od obęh partiji. Oblubim, de take pravde ſhe niſo imęli. Oni morejo per naſs oſtati; jeſt jih v’ ſvate povabim; oní bodo moj ſtaraſhina. (gredo.)
Budalo. Ozhem protok — kol ſklénit?
Shush. (kader grę.) Vi, Budalo, tudi sraven pridete. Kaj ſe vam sdí od tę donaſhne pravde?
Budalo. Per moji duſhi, jeſt ne vęjm, k — kaj bi rękel; to je moja majninga. (grę.)
ZHETERTI AKT.
[uredi](En Moſhovſh, s’ roshami prevlęzhen, poln luzhiz. Spredej na ſtrani ſtoji ena misa, inu en ſtol.)
PERVI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Nęshka.
Matizh. Ha, ha, ha! ſmęjej ſe, luba moja!
Nęshka. Sim moje dni ſliſhala, zhe je zhlovek bol poręden, vezh ſręzhe imá.
Matizh. She vzhęrej ſim bil ſam na ſvęti, koker en ptuji zklovek, niſim vędel, zhga ſim; inu dones na enkrat moje ſtarſhe najdem — Ręſs je, de toku imenitni niſo, koker ſim pręd męnil; pak boli bodo vunder, koker zigani.
Nęshka. Niſi nizh drugiga najdel?
Matizh. Mojo Nęshko.
Nęshka. Jo lubiſh?
Matizh. Kѐ bi tolkajn jesikov imel, kolker imam laſs na glavi, bi ne mogel srézhi, koku grosnu jo lubim.
Nęshka. Lashnivez! reſsnizo govori!
Matizh. To nar bol reſsnizhno od vſih reſsniz!
Nęshka. Neſramneſh, kaj jih je marej vezh?
Matizh. To ſe vęj, de jih je vezh. Stara neumnoſt s’ zhaſsam modroſt rata, inu is ſtarih malih lashy s’ zhaſsam mlade velike reſsnize vunkej raſsejo. Sa to je tolkain rѐſsniz. Koker poſtavim, reſsnize, katęre vejmo, inu ne ſmęjmo povędat; sakaj veliku reſsniz ſe more samolzhati, reſsnize, katere hvalimo, inu verjamemo; sakaj veliku reſsniz ſe ne ſmęj verjęti: perſęge tih salublenih, svęſtoſt tih mladih shęn, ſolse tih ſtarih bab, ſromazhija tih ſkopih, bogatija tih bohazhov, obluba tę Goſpode; o! takih reſsniz ni konza inu kraja. Al ta nar bòl vashna reſsniza je moja lubęsen prut Nęshki.
Nęshka. Kaj mi povęjſh! — No, ti vshę morem verjęti. — Matizhek, povej mi sdej, kaj bo pak dones na vęzher? al ozhem Baronu beſsędo dershat?
Matizh. Doli v’ borſht priti, męniſh?
Nęshka. No ja.
Matizh. Nikar doli ne hodi!
Nęshka. Koker ozheſh.
Matizh. Oblubi mi, de ne boſh doli hodila.
Nęshka. Is ſerza rada! — Meni je veliku loshiſhi, de ſe mo slashem.
Matizh. Tvojo pravo rѐſsnizo mi povej.
Nęshka. O jeſt niſim toku vuzhéna, koker ti; imam le eno.
Matizh. Me slo lubiſh?
Nęshka. Inu koku slo!
Matizh. To ni veliku.
Nęshka. No!
Matizh. Vęjſh, de v’ lubesni pre vezh ſhe sadoſli ni.
Nęshka. Jeſt ne snam toku lepu govorit, koker ti. Al to ti povęjm, de sunej mojga moshizhka ue bom obeniga lubila.
Matizh. To ne bo po goſpoſki; al pametniſhi bo, to ti oblubim. Vshę vęla!
DRUGI NASTOP.
[uredi]Goſpa, Matizhek, Nęshka.
Gospa. Sim djala, de bota ſpet v’ kup. Meni verjémi, Matizhek, kolkajn sa naprej vaſsujeſh, tolkajn ſam ſebi kradeſh. Vſe na te zhaka.
Matizh. Je ręſs, ſkorej ſim posabil. To je moj sgovor! (Nęshko prime.) Al mi morejo sa hudu vsęti? (jo ozhe prozh pelat.)
Goſpá. (Nęshko nasaj dershy.) Bo k’malu sa tabo priſhla.
[manjka nekaj besedila, ker faksimile ni dostopen]
TRĘKI NASTOP.
[uredi][manjka nekaj besedila, ker faksimile ni dostopen]
ZHETERTI NASTOP.
[uredi]Tonzhek, koker dѐklé oblęzhen, Jęrza, druge punzhke, Goſpá, Nęshka.
Jęrza. Vaſha Gnada; tukej ſo dękelze; jim roshize perneſséjo.
Goſpá. De te, lępe ſo! — Mi je shol, punzhke, de vaſs vſe ne posnam — (pokashe na Tonzhka.) Zhga je ta boſhza, kѐ je toku ſramoshliva?
Jęrza. Ta ni is naſhe vaſsy, vaſha Gnada; je le toku priſhla — smo ſi en malu tih ſvojih.
Goſpá. Prov flętna je. Tolkajn roshiz ne morem noſsit, tok morem vshę od tę nesnane nar pred vsęti. (vsame rosho od Tonzhka, inu ga na zhelu kuſhne. k’ Nęshki.) Al ſe ti ne sdí, Nęshka — de enimu glih vidi?
Nęshka. Raven ſim otla rezhi.
Tonzhek. (na ſtrani, rokę na serzé poloshy.) Oh!
PĘTI NASTOP.
[uredi]Punzhke, Tonzhek med njimi, Jęrza, Goſpá, Nęshka, Baron, Jaka.
Baron. (Kader noter ſtopi, prut Jaku.) Tok ga ni blo v’ Lublani?
Jaka. Ni ga shivi zhlovek vidil.
Baron. Pre klęti fant! Vrat mo bom savil, zhe ga ſhe enkrat najdem.
Jaka. (Katęri ſe k’ malu, koker pride, k’ deklizham ſpravi, Tonzhka ględa, inu mo pęzho gori vsdigne.) Ho! ho! tizhek! ſmo tukej?
Goſpá. (ſe vſtraſhi, inu nasaj ſtopi.)
Nęshka. Nesręzhni fant!
Baron. Toku, toku, shena!
Goſpá. Sej vidiſh, de jeſt ſama oſtermim; kaj meniſh, de ſim jeſt —
Baron. O vęjm, vęjm — inu dones sjutrej?
Goſpá. Jeſt ti ne bom vezh tajila. Jeſt ſim ga puſtila k’ meni priti, zhe ozheſh vędit. Mę dvę ſva sazhęle, kar ſo sdej otrozi dokonzhali. Ti ſi sraven priſhal, kader ſva ga oblazhile; fant ſe je tvoje jęse sbal, inu je vſhal; jeſt ſama ſim ſe preſtraſhila. Kar ſe je potler sgodilu, je vſe ſtrah narędil.
Baron. (k’ Tonzhku.) Sakaj pak niſi v’ Lublano ſhal?
Tonzhek. Vaſha Gnada — — —
Baron. Zhakej, beſhtja!
Jęrza. (kje v’ en dan.) Naj mene poſluſhajo, vaſha Gnada. Sej vedó, kader k’ meni pridejo, inu me objamejo, tok vſelej pravijo: Jęrza, zhę me rada imaſh, ti dam, kar le ozheſh.
Baron. (rudezh rata.) Al jeſt?
Jęrza. Oni, oni, vaſha Gnada. Naj mi dajo Tonzhka, de bo dones s’ mano plęſsal, jeſt jih bom prov rada imęla.
Baron. (na ſtran.) Fant jo je podvuzhil, ni drugazhi.
Nęshka. Otrozi pravizo govorę.
Goſpá. Toku, toku, lubesnivi moſh! — Ti moji ſęnzi ne vupaſh; jeſt pak take rezhy od tebe ſliſhim! — zelú ta nedolshnoſt ſe ti vshę ne ſmili; ſram te bodi!
Baron. (na ſtran.) Ne ſmęjm ſe ganiti.
SHESTI NASTOP.
[uredi]Ti popręjſhni, Matizhek.
Matizh. (k’ Baronu.) Vaſha Gnada, kaj bomo pak mi imęli, zhe bodo oni deklizhe obdershali. Godzi, Inu ti drugi vshę zhakajo.
Baron. O le vsémi jih, le vsémi jih, Matizkek, kaj boſh ti tudi plęſsal; ſej ſi ſe dones sjutrej na nógo vdaril.
Matizh. (ſe sa nógo prime.) Sej me ſhe en malu boly; pak bo vshę preſhlo. (k’ deklizham) Pojdimo, deklizhi.
Baron. (ga nasaj saſuzhe.) Ta je bla tvoja ſręzha, de je semla toku méhka bla.
Matizh. To ſe vej; ſizer —
Baron. Inu de ſi ſe lepu vkup vsęl, kader ſi ſkozhil —
Matizh. Sim mogel.
Jaka. (ga k’ ſebi oberne.) V’ tim zhaſsi ſe je Tonzhek prut Lublani tiral.
Matizh. Sjalo! kѐ bi ſe bil na te vſędil, bi bil pak oſla isdaril.
Baron. (ga k’ ſebi oberne.) Inu ti ſi njegovu piſmu v’ arshati imęl.
Matizh. To ſe vęj! Kaj me neki spraſhujejo, kader toku vedó? (k’ deklizham.) Pojdimo, pojdimo, deklizhi.
Jaka. (Tonzhka k’ njemu pervlęzhe.) Tukej je ena, katęra tebi pod noſs povęj, de ſi en lashnik.
Matizh. Tonzhek! (na ſtran.) slodjov fant!
Baron. Si ſe sbrihtal?
Matizh. Kaj menijo, nizh kej — al Tonzhek —
Baron. Pravi, de je on ſkozhil.
Matizh. Sna biti, zhe ſam pravi. Jeſt ſe sa volo tęga ne bom snjim prepiral.
Baron. Tok ſta oba ſkozhila?
Matizh. Sakaj pak ne? — Oni ne vedó, koku jé, kader enga zѐpѐtѐz prime; on more ſkozhit, de bi ne otel. Inu kader ſo oni hudí, vaſha gnada, tok more vſakatęri poſkozhit.
Baron. Oba na enkrat! —
Matizh. Kaj je vshę? ſej ſva vunder shiva inu srava. Gręſte, al ne, deklizhi?
Baron. De te vſi ſhentej! al komędjo igramo?
Se ſliſhi en marſh, katęri smęram blisiſhi pride.
Matizh. Vshę pridejo, jih ſliſhite. Deklizhi, sdej le hitru; vſaka s’ ſvojo tovarſhizo, koker ſim vam vshę povędal. Pojdi, Nęshka. (gredó hitru; Jerza k’ Tonzhku ſkozhi.)
SĘDMI NASTOP.
[uredi]Tonzhek, Jęrza, Baron, Goſpá.
Jęrza. Matizhek je rękel, vſaka s’ ſvojo tovarſhizo.
Tonzhek. (potuhnen.) Meni ſe nizh ne lubi.
Jęrza. Veſsęl bodi!
Baron. Pobéri ſe!
Jęrza. Sej bo s’ mano pleſsal, kaj ne, vaſha Gnada!
Baron. Naj plęſhe, sa mojo plat, de ſi nogę polomi!
Goſpá. Preblęzi ſe hitru, inu potler pridi.
(Jęrza in Tonzhek ſtezhéta.)
OSMI NASTOP.
[uredi]Baron, Goſpá.
Goſpá. (s’ veternizo slo maha.)
Baron. Inu ti mo rezheſh, spet priti?
Goſpá. Kaj ga pak vshę deklętu ne pervoſhiſh? (ozhe jiti.)
Baron. Ne boſh tukej oſtala?
Goſpá. Sej vęjſh, de mi ni dobru.
Baron. Pozhakej en malu, saj sa volo tvoje Nęshke; ſzer bom męnil, de ſi jęsna.
Goſpá. Sej vshę pridejo. To je pazh enu nedolshnu veſselje! — Vſędva ſe tukej doli.
Baron. (na ſtran.) Neſlanarije!
(Baron inu gnadliva Goſpá ſe vſędeta)
DEVĘJTI NASTOP.
[uredi]Baron, inu Goſpá ſedeozha.
Godzi en marſh naredę.
Budalo s’ enim velikim puſhelzam.
Kmęteſhki fantje, dva inu dva po verſti.
Potler Smeſhnava, Matizhek, sa njimi Shushek:
Deklizhi, dvę inu dvę. Te sadne dvę neſséta en kranzel, is belih, inu rudezhih roshez spledén.
Sa njimi Nęshka.
Godzi ſe ſpredej na eno ſtran vſtopijo. Ti drugi v’ dvęh verſtah, deklizhi na eno, fantje ná to drugo plat.
DEŞSĘTI NASTOP.
[uredi]Tonzhek preblezhen, Jęrza, inu ti popręjſhni.
Tonzhek, inu Jęrza pertezhéta, inu ſe v’ verſto uſtopita.
Kader je marſh dokonzhan, ſe sazhne Pętje. Tiſtikrat dvę punzhke is verſté ſtopita, kranzelz kje neſséta, inu ga Baronu daſta. Nęshka grę sa njimi, inu nar pred sapoje:
Prut Baronu.
Zhaſt, in’ hvala
Vselej dala
Njim ſe, Vaſha Gnada, bo.
Prut tim drugim.
Ve deklizhi,
Vi fantizhi,
Le sapojte sa mànó!
Vſi.
Zhaſt, in’ hvala &c.&c.
Dvę deklizhi.
De ſo rniloſt nam ſkasali,
In’ nedolshnoſt poſhtuvali,
Nęshka.
Zhaſt, in’ hvala &c. &c
Vſi.
Zhaſt, in’ hvala &c. &c.
Dva fanta.
De ſo ſtrili nam veſséle,
Dopolnili naſhe shéle,
Nęshka.
Zhaſt, in’ hvala &c. &c.
Vſi.
Zhaſt, in’ hvala &c. &c.
Dve deklizhi.
Vi deklizhi,
Vi fantizhi,
Le sapojte, le sa njó.
Vſi.
Zhaſt, in’ hvala &c. &c.
Dva fanta.
Vę deklizhi,
Vi fantizhi,
Le sapojte, le sa njó.
Vsi.
Zhaſt, in’ hvala &c. &c.
Nęshka na kolęnih; vtim zhaſsi ji Baron kranzelz na glavo dęne.
Kader vshę pętje h’ konzi grę, Nęshka Barona pozuka, mo pokashe en zędelz, inu s’ rokó na glavo ſęshe. Baron ſtury, koker de bi kranzel popravil, zędelz vsáme, inu ga hitru v’ nęderje vtakne.
Pętje je vùn; Nęshka gori vſtane, ſe perpogne inu grę na ſvoj kraj s’ unimi dvęma.
Baron naglu gori vſtáne, naprej ſkozhi, zędelz vùn slęzhe, s’ rokó mahne, koker de bi ſe bil v’ perſt sbodil, ga ſtiſne, inu ſeſsá; poględa zędelz, inu vidi, de je s’ eno jeglizo perpęt: tiſtikrat pravi:
Baron. Shęntane shenę, de nemorejo bres jegliz zló nizh opravit:
Jeglizo na tla vershé, inu zędelz kuſhne.
Matizhek. (katęri vſe to vidi, pravi k’ Shusheku.) Ena mo je en zędelz vtiſnila; je bil s’ eno jeglo sapezhaten. Hentej! dobru ſe je sbodil.
Baron bere zędelz nar pred od snotrej, potler tudi od sunej, kir ſtoji, de ima jeglizo nasaj poſlati; iſhe na tlѐh; jo pobére, inu v’ rokavo vtakne.
Matizh. Ti salubleni ludję ſo vunder le norzi; sdej je zló jeglizo pobral. Méni, Bog vęj, kaj ima nad jeglizo od enga deklizha.
Nęshka, inu Goſpá ſi ena drugi pomigujeta, inu na Barona kasheta.
Baron grę na ſvoj kraj, kir je pred ſedęl.
Matizh. (k’ Shusheku.) Jeſt morem vunder sazhęti, ſizer ſe obeden ne gane. (Prime Nęshko sa róko, inu pravi pruti Baronu:) Smęjmo, vasha Gnada?
Baron pokashe, de ſe ima le saſukat.
Matizhek stopi h’ godzam, vershé en dnar v’ goſli, inu sapoje:
Je zvѐdla ’na roshza med tѐrnam lepó,
Al sbodil ſe j’ eden, k’ je ſęgal sa njó.
Se gode ena goręnſka: Matizhek inu Nęshka plęſheta.
Tonzhek popade Jęrzo, vershé en dnar v’ goſli, inu sapoje:
Imám eno lubo, me lubi to vęjm;
Na tihim sdihujem, povędat ne ſmęjm.
(Plęſhe s’ Jęrzo.)
Baron. (vſtane inu pravi.) Doſti bo, lubi moji ludję. Mojo Goſpó vshę glava boly. Pojte pak k’ shupanu, pleſsajte tam, jęjte, inu pite na mojo brado, kolker ſe vam polubi.
Jęrza. Pogazho tudi?
Baron. Tudi, Jęrza! (jo k’ ſebi na ſtran poklizhe, inu ji da jeglizo.) To le jeglizo daj Nęshki, kader bo ſama; me saſtopiſh? Inu, de obéden ne bo vidil —
Jęrza. Kaj pak bo s’ njo?
Baron. Le daj ji jo, inu rezi, pod to vęlko lipo ji bom vshę to drugu povędal.
Goſpá. (k’ Nęshki.) Pridi s’ manó, ſe bova preblękle.
Baron, inu Goſpá gręſta po eni plati doli; Nęshka sa Goſpó.
Godzi ſpet marſh naredę, inu gredo po ti drugi plati; vſi ti drugi sa njimi, sunej Matizheka, inu Shusheka.
EDENAJSTI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Shushek.
Matizhek ozhe sa unimi jiti, pak ga Shushek nasaj dershy.
Shush. Matizhek! eno beſsędzo. Imam nekej na ſerzi, kar ti morem povędat. Tvoja Nęshka je ena punzhka, de pod ſonzam pára nima. Al to ti povęjm, nikar ji pre vezh ne vupaj. Baron — Baron —
Matizh. Ne bo jo grudil. Sa to jim jeſt dober ſtojim, ozhka.
Shush. Al jo grosnu sahaja — Jeſt vęjm, kaj je meni narozhuval. To moręm pak vunder rezhi, de ſim jo vſelej ſtanovitno najdel.
Matizh. Tok bo ſhe sa naprej. Kader je tręba eno shęnſko prekvantat, ſo oní moſh sa to. Pak vedó, de jeſt tudi niſim tih sadnih eden. Al kar Nęshko sadęne, jim povęjm, de mi je svęjſta; sbriſana pak, e comme!
Shush. Me veſsely. Ti ſe vshę snaſh shenit; imaſh enu lohku ſerzę. Si ſe po shlahti vergel.
Matizh. Enu veliku ſerzę imám, inu to je polnu savúpanja na mojo lubzo. Zhe mi je namęnenu, de morem vunder golfan biti, tok ſe bom podal v’ to sladko nadlógo — bom miſlil: oshęnen ſim — ta ni bla svęjſta, tok obéne vezh ni, inu ne bó.
(Nasaj poględa; kar vidi Jęrzo, katęra enga iſhe.)
DVANAJSTI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Shushek, Jęrza.
Matizh. He, he, Jęrza! ſi naj poſluſhala?
Jęrza. Oh, to pak ne; pravijo, de ni lepú.
Matizh. Pak je v’ zhaſsih dobru.
Jęrza. Jeſt ſim le enga iſkala.
Matizh. Eh ti! — kaj toku vsę snaſh? ſej dobru vęjſh, de ni tukej.
Jęrza. Kdu?
Matizh. Tonzhek.
Jęrza. Kaj marej njéga iſhem; ſej vęjm, kje je. Jeſt bi le Nęshko rada.
Matizh. Kaj ji pak ozheſh, Jęrza?
Jęrza. Nizh takiga, nizh. Eno jeglizo ji imám dati.
Matizh. (hitru inu glaſnu.) Eno jeglizo! eno jeglizo! — kdu ti jo je dal? Toku majhena, inu vshę ſe podaſh na take ſluſhb — (ſe vjáme, inu potler bol tihu rezhe.) Ti vſe prov narediſh, Jęrza; ti ſi pridna, ſi moja —
Jęrza. Kaj ſe pak jesiſh nad manó? — bom raji ſhla.
Matizh. (jo nasaj dershy.) Nikar, ſej ni moja reſsniza. Kaj ne, Jęrza, to jeglizo ſo ti gnadlivi Goſpod dali, de jo imaſh Nęshki neſti? S’ to jeglizo je blo enu piſmize sapezhatenu, kaj ne? Vidiſh, de vſe vęjm.
Jęrza. Sakaj me pak praſhaſh, kader vſe vęjſh?
Matizh. (v’ miſlih.) Koku ſo vshę rekli, kader ſo ti jeglizo dali?
Jęrza. Raven toku, koker ti praviſh: Jęrza, daj to le jeglizo Nęshki, inu rezi ji, de ji bom to drugu pod to velko lipo povędal.
Matizh. Pod to vęlko —
Jęrza. Lipo. Potler ſo ſhe sraven poſtavili: glej, de te obéden ne bo vidil.
Matizh. Jih moreſh bogat, Jęrza. To je dobru, de te obeden ni vidil. Le lepu jih bogej; povęj Nęshki, koker ſo ti gnadlivi Goſpod rekli; pak nizh drugiga ji ne ſmęjſh povędat.
Jęrza. Sakaj bom pak kej drugiga pravila? Ti męniſh, de ſim en otrok. (ſtézhe.)
TRINAJSTI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Shushek.
Matizh. Ozhka!
Shush. Kaj je?
Matizh. (s’ teſhko ſapo.)To ni sa preneſti!
Shush. Koga?
Matizh. (rokę na perſih.) Kar mi je to deklé povędalu, mi leshy na ſerzi, koker en goręzhi shark.
Shush. (ſe ſmęja.) Tvoje veliku ſerzę, polnu savupanja! — Ena jegliza ga je sbodla, pak je vshę vkup padlu.
Matizh. Reſs je, ozhka! — Al naj ſpremiſlijo —
Shush. (rezhe sa njim, kar je pred Matizhek rękel.) Zhe mi je namęnenu, de morem vunder golfan biti, tok ſe bom podal v’ to ſladko nadlogo; bom miſlil: oshęnen ſim!
Matizh. Zhlovek govory, koker ſe obzhuti. Al kar to mojo lubzo, katѐra s’ jeglizami kupzhuje, am tizhe, jim povęjm, de ſhe niſva toku blisu vkup, de bi naresen ne mogla — Tok pod lipo tedej, pod lipo —
Shush. To je lѐ! — Enu prasnu morebiti te je pak vshę smotilu. Kdu ti je povędal, de ozhe raven tebe golfati? Al ſi vshę vſe prevdaril, de jo k’malu toku, kje v’ en dan, obſodiſh? Al vęjſh, de ſe bo tudi gviſhnu pod lipo snajdla? sakaj? s’ kom? koku? na kaj sa eno visho? kaj bo tam govorila, kaj bo dęlala? — Lubi moj ſin, jeſt ſim męnil, de ſi bòl prevdáren.
Matizh. Imajo prov! ozhka! prov, inu ſhé trikrat prov! Al taka je le naſha ſlaboſt: kader ſe zhlovek po obzutkih ſpuſty, mo je bolſhi potler. Imajo prov! pred ſe more ena rezh prevdarit, inu dobru preględat, potler ſhe le obſodit. Sadoſti de sdej vęjm, kje imata vkup priti. Bog jih obari, ozhka. (grę.)
ŞHTIRINAJSTI NASTOP.
[uredi]Shushek ſam.
Tudi tebe. Jeſt vupam, de ſe ne bo prenaglil. Sdej morem nar pred Nęshko iſkati, de ji vſe povęjm — Meni bi blo shol, kѐ bi ſe ta shenitu ras — tergala, prędem jo savoslámo. (grę.)
PETI AKT.
[uredi]En borſht, na konzi enga vѐrta. Na vſaki plati je ena utiza is vej. Spredej ena klop is maha. Nozh.
PERVI NASTOP.
[uredi]Jęrza ſama, dershy v’ eni roki eno pomoranzho, v’ ti drugi eno laterno s’ luzhjo.
V’ utizo na lęvi plati, je rękel; tedej tukej noter — — kaj nęki miſli Matizhek? — To kar mi je sapovędal, jeſt lohka opravim. Se imam ſkriti, je rękel, inu kader bo sashvishgal, naglu s’ luzhjo vùn ſtopit. Potler, je rękel, mi bo ſhe tri pomoranzhe dal. (Matizhka, katęrga ne posna, saględa, inu savriſka.) Ha! (ſkozhi noter v’ utizo na lęvi plati.)
DRUGI NASTOP.
[uredi]Matizhek, v’ kmęteſhki ſukni inu klobuku, Budalo, Gaſper, Godzi, inu drugi fantini s’ baklami, katęre ſhe niſo vshgane.
Matizh. (nar pervizh ſam, vidi Jęrzo.) Ta je Jęrza! je vshę noter. (ogleduje tę druge, katęri po zhaſsi pridejo, inu okoli tapajo; ter pravi s’ eno globoko ſhtimo.) Dober vezhęr, moshję; ſte vkup?
Gaſhper. Smo vshę.
Matizh. Koliku je ura?
Gaſhper. Edenajſt bo; (ględa pruti nebęſsam.) Mejſsez ſhe ni gori.
Budalo. Sh — ſhé ga ni.
Matizh. Tukej, v’ ti utizi, ſe bomo ſkrili, zhe bo tręba; jeſt, Budalo, inu ti, Gaſhper. Kję ſi?
Gaſhper. Tukej. I kaj pak bo?
Matizh. Boſh k’ malu vidil. Enu poſhténu dekle, inu en Goſpod imata en ſ’hod pod to lipo. Jim bomo eno zhaſt narędili.
Budalo. Ha, ha! vshę saſtopim, en p — poſhténu deklé —
Gaſhper. Moj goſpodar imá hudizha v’ glavi.
Budalo. I — imá ga.
Matizh. Vi godzi, pojte tukej gori na hribez; ſkrite ſe sa germoljam. Kader bote luzh vidili, jo pak vręshite, koker ſim vam vshę povędal. Inu vi s’ baklami pridite, fantini. Sdej le pojte, le pojte. (gredo.) (k’ Gaſhperju.) Gaſhper, ti pak v’ utizo — boſh shupanovo Jęrzo noter najdel — de jo ne bo ſtrah. (k’ Budalu.) Vi Budalo, pojte en malu na ſtran; kader bote kej ludy zhutil, mi pridite povędat. (grędo, Gaſhper v’ utizo, Budalo na ſtran v’ borſht.)
TRĘKI NASTOP.
[uredi]Matizhek sam.
O shenę, shenę! kaj ſte vę sa ene kazhe! — kok ſe ſukate, inu svijate okoli naſs; ſam męd, ſama dobrota vam je na jesiki — inu tiſtikrat — naſs nar bòl pizhite! — Bogi moshje! vſi rogę noſsité, vſi! — raslozhek je ſam ta, de eni vedó, ti drugi pak ne — — Skorej bi jih bla meni tudi ſtavila: inu s’ kom? — s’ Baronam! — Per moji duſhi, ta mi je pre nevumen — Raji ſlushbó popuſtim, raji gręm ſhe nezoj med zigáne! — s’ Baronam! — al je kej bolſhi, koker jeſt? — vsemi mo dnárje, shlahto, imę, potęgni mo doli to prasno odęjo, inu poſtavi ga kjé, koker je zhlovek ſam na ſebi, tok ne bo vręden, de bi on meni ſlushil. Tihu! — eden pride — (grę na ſtran.)
ZHETERTI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Goſpa oblęzhena, koker Nęshka, Nęshka oblęzhena, koker Goſpá.
Nęshka. Ręſs, ręſs; Matizhek bo tudi priſhal; Shushek mi je rękel.
Goſpá. Pojdi kam; to mi pak vshę ni prov.
Nęshka. Oni ſe tręſsejo vaſha Gnada; kaj jih sębe?
Goſpá. Mras mi je.
Nęshka. Sej mene ne poterbujejo; bom en malu na ſtran ſtopila.
Goſpá. Nikar, je róſsa.
Nęshka. O ſej ſim navájena.
Matizh. Je róſsa!
(Nęshka na ſtran ſtopi, od Matizhka zhęs.)
PĘTI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Tonzhek, Baron, Goſpá, Nęshka. (Matizhek inu Nęshka na ſtrani.)
Tonzhek. (poje ſam per ſebi.)
De polna plemęna
Lubęsen ognęna
rasdjala me bo —
Goſpá. (na ſtran.) To je Tonzhek!
Tonzhek. (stoji.) Tihu, tukej ſe nekej majé. Jeſt ſe morem le hitru v’ utizo ſpravit, kamer mi je Jęrza rekla priti. — Ovbe, ena shęnſka je —
Goſpá. (poſluſha.) De bi ga vunder!
Tonzhek. (jo ogleduje.) Meni ſe sdi, de je Nęshka.
Goſpá. (na ſtran.) Kѐ bi moj moſh sdej priſhal! — —
Baron. (ſe pokashe doli v’ dno theatra.)
Tonzhek. (ſe blisha, prime Goſpó sa róko, katęra ſe brani.) Je vshę, je vshę, moja lubesniva Nęshka! Na tvoji méhki rozhizi, na tvojmu sdihvánju te ſposnam — inu saſtojn moje ſerzę ne bije toku hitru —
Goſpá. (tihu.) Prozh pojdi.
Tonzhek. Zhe te je vſmilenje prut méni v’ ta borſht perpelálu —
Goſpá. Pojdi, pravim; Matizhek bo kmalu tukej.
Baron. (ſe blisha, inu pravi na ſtran.) Nęshka jé, ſe mi sdi.
Tonzhek. (k’ Goſpę.) Oh! Matizheka ſe jeſt ne bojim; ſej vęjm, de njega ne zhakaſh.
Goſpá. Koga pak?
Baron. (na ſtran.) Eden je per nję.
Tonzhek. Al te ni dones Baron proſsil, de ſe imaſh tukej snajti? — ſim vshę ſliſhal, kader ſim sa ſtolam zhepęl.
Baron. (jęsen, na ſtran.) Tukej je le ſpet, ta neſręzhni paglovez.
Matizh. (na ſtran.) Pravijo, ſe ne ſmęj poſluſhat!
Nęshka. (na ſtran.) Kok pak vshę kvaſsi!
Goſpá. (k’ Tonzhku.) Lepú te proſsim, puſti me.
Tonzhek. Kaj mi boſh pak dala sa mojo pokorſhino.
Goſpá. Kaj? — ti ozheſh —
Tonzhek. Kushni me nar pervizh trikrat sa te, inu potler dvajſsetkrat sa tvojo Goſpó.
Goſpá. Ti ſe poſtopiſh? —
Tonzhek. Sakaj ne? — Gnadiivi Goſpod na mejſti Matizheka, jeſt pak na męjſt Goſpóda. Golfan ni obéden toku dalezh, koker Matizhek.
Matizhek. (na ſtran.) Aj ti tat!
Nęshka. (na ſtrani.) Sadoſti, de je ſhtudent.
Tonzhek. (ozhe Goſpó objęti.)
Baron. (ſe med nję vſtopi, ozhe Goſpó kuſhnit, pak raven vjame Tonzhka, de njéga kuſhne.)
Goſpá. (grę na ſtran.)
Matizh. (na ſtrani.) Lępo nevęjſto bi bil jeſt dobil! (poſluſha.)
Tonzh. (Barona sa ſukno ſhlata.) O jemine, to je Baron! (beshy, inu grę v’ utizo, kęr je Jęrza.)
SHĘSTI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Baron, Goſpá, Nęshka.
Matizh. (ſe blisha.) Sdej bom —
Baron. (męni, de k’ Tonzhku govory.) To je sa tvojo pokorſhino. (da Matizheku eno sa uho.)
Matizh. Ha! — (grę na ſtran, inu ſe riba po lizi.) De te vunder! — Ni dobru, kader ſe pre vezh ſliſhi.
Nęshka. Ha, ha, ha, ha! (ſe glaſnu ſmęja na ſtrani.)
Baron. (k’ Goſpę, katęro sa Nęshko dershy.) Tiga fanta jeſt ne saſtopim! jeſt mo dam eno sa uho, inu on ſe ſmęja.
Matizh. (na ſtrani.) Mara on!
Baron. Tok sa volo njęga ne bom mogel ſtopinze ſtriti — (k’ Goſpé) Al sa vſe to jeſt nizh nemaram; sraven tebe bom nezoj vſe posabil.
Goſpá. (ſe ſili govorit, koker Nęshka.) Męnijo?
Baron. (jo sa roko prime.) Ti ſe tręſseſh?
Goſpá. Me je ſtrah!
Baron. (jo ozhe na zhelu kuſhnit.)
Goſpá. Nikar pre naglu! kaj menijo, de ſim jeſt —
Matizh. (na ſtran.) Lepú, lepú!
Nęshka. (na ſtrani.) Sazhętek je dober.
Baron. (jo sa roko prime.) To je rozhiza! mehka, koker en pohek! moja shena ima leſsęno pruti tvoji.
Goſpá. (na ſtran.) Sté ga vidili!
Baron. Inu ti le perſtizi — (roko kuſhne.)
Goſpá. Tok je tedej lubęsen —
Baron. Lubęsen — je ena fabula tiga ſerzá; ręſsniza je vſshitek, katęra me k’ tebi perpęle.
Goſpá. Tok njih Goſpó nizh vezh ne lubijo?
Baron. Tiſtu raven ne; ſhe jo imám rad. Al kader je eden tri lęjta osnęnen, kaj męniſh, lubęsen toku modra rata.
Goſpá. Kaj pak ozhjo od nję?
Baron. Kar v’ tebi najdem!
Goſpá. Kaj vunder? —
Baron. Kaj jeſt vęjm! Nekej, kar na ſe vlęzhe, kar vabi, kar ſe brani, kar odbija — i kaj vęjm! — Tę shenę męnijo, de je vſe ſturjénu, kader naſs lubijo. Komej sazhnéjo lubit, tok naſs lubijo, inu naſs lubijo, dones koker vzhęrej, jutri koker dones, inu toku vęzhnu naprej, de smo mi ſromaki na enkrat ſiti inu lazhni.
Goſpá. (na ſtran.) Kaj sa en navuk!
Baron. Sa ręſs, Nęshka, jeſt sim vshę ſam dostikrat miſlil. Mi iſhemo enu veſsélje, katęro bi per njih najti imęli, per drugih, sa to kir ga ne snajo vſakdan ponoviti.
Goſpá. (s’ jęso.) Tok shenę bi vſe to ſtriti imęle?
Baron. Moshję pak nizh, męniſh? — Pojdi naturo prenarédit, zhe moreſh. Naſha dolshnoſt je, de shenę dobimo, inu njih —
Goſpá. Njih dolshnoſt —
Baron. Je, naſs dershat. Raven to je, kar one posabijo.
Goſpá. Jeſt ne bom posabila.
Baron. Jeſt tudi ne.
Matizh. (na ſtran.) Jeſt tudi ne.
Nęshka. (na ſtran.) Jeſt tudi ne.
Baron. (Goſpó sa roko prime.) Tukej en Eho odgovarja; bòl tihu govori. Tebi ni tręba na to miſlit; ti ſi toku lępa, perjętna, perludna; le en malu bòl tvoje glave bodi, tok boſh ta nar lubesnivſhi med vſmí shenami. Nęshka, en Goſpod koker ſim jeſt, ſvojo beſedo dershy. Tukej imaſh dnarje, ſhe enkrat tolkajn, koker ſim ti oblubil. To veſsélje, katęru sdej per tebi vshivam, mi vſe obilnu plazha. Vsémi ſhe ta perſtan, inu noſsi ga, sa snaminje, de me lubiſh.
Goſpá. (ſe perkloni.) Nęshka vſe vsarne.
Matizh. (na ſtrani.) Al more bol neſramna biti!
Nęshka. (na ſtrani.) Dota je vshę v’ rokah!
Baron. (na ſtrani.) Vsęla je; sdej jo vshę imam.
Goſpá. (poſluſha.) Nekej shùmy.
Baron. Eden pride; pojva ta zhaſs noter v’ utizo, de męmu odide.
Goſpá. Bres luzhi?
Baron. (jo s’ sabo vlęzhe.) Zhmu nama je luzh? ſej ne bova nizh brala.
Matizh. (na ſtrani.) S’ njim grę, per moji duſhi! — oh jeſt ſim k’malu miſlil. (ſe blisha.)
Baron. (ſe okoli oberne, inu praſha glaſnu.) Kdu grę męmu?
Matizh. (glaſnu.) Jeſt!
Baron. (tihu k’ Goſpé.) Matizhek je! — (prozh bęshy.)
Goſpá. Bom k’ malu sa njimi priſhla. (ona grę v’ utizo na dęſni plati, inu Baron tęzhe v’ borſht.)
SĘDMI NASTOP.
[uredi]Matizhek, Nęshka.
Matizh. (ględa v’ tѐmi sa Goſpó, katęro sa Nęshko dershy, inu sa Baronam.) Tukej noter v’ utizo ſta ſhla; sdej jih imam! — Nevumni moshję! nekatéri druge ludy najęmajo, de bi kej svędili, zhe jih shenę ne golfajo; vunder minejo zęle lęjta, de nizh ne svedó. Od méne bi ſe vuzhili, od mene! Jeſt ſim mojo leshenizo k’malu to pervo nozh ſhe pred poroko salęsil. (hitru gori inu doli hodi.) Saj vęjm, per zhim ſim — to je dobru, de ne maram veliku sa njo.
Nęshka. (ſe pozhaſsi blisha, inu pravi na ſtran.) Toku tedej miſliſh? Zhakej, mi boſh pokoro dęlal.
Matizh. Sdej bom sashvishgal. (perſté v’ uſta vtakne, koker de bi otel sashvishgat.)
Nęshka. (Jſe ſili, toku govorit, koker Goſpá.) Kdu je?
Matizh. (s’ jęso.) Kdu je? Eden, kateri ſi voſhi, de bi ga bla ſmѐrt sadavila, prędem je rojen bil —
Nęshka. Ha! Matizhek je!
Matizh. (jo ogleduje, inu pravi hitru.) Vaſha Gnada!
Nęshka. Tihu govori.
Matizh. Sam Bog jih je perpęlal! kaj męnijo, kję je njih Goſpod?
Nęshka. Maram jeſt s’ajn! — povej mi —
Matizh. (hitru.) Inu Nęshka, moja nevęjſta, kaj menijo, kje jé?
Nęshka. Tok saj tihu govori.
Matizh. (hitru.) Moja lępa, svęjſta sheniza! — Tukej v’ to utizo ſta ſe saperla. Jeſt bom ludy poklizal, jim bom puſtil sagoſti, inu poſvętit.
Nęshka. (mo uſta satiſne, inu posabi, govorit s’ goſpęno ſhtimo.) Bodi pameten!
Matizh. (na ſtran.) Shęntej, Nęshka je!
Nęshka. (s’ goſpęno ſhtimo.) Grosna kriviza ſe ti gody, Matizhek.
Matizh. (na ſtrani.) Beſhtja! vjęti me ozhe!
Nęshka. Mi dva jim moreva povernit.
Matizh. Al zhutijo kakſhne shelę?
Nęshka. Al jih zhutim? — ſej ſim shęnſka!
Matizh. Vaſha Gnada, ſama ſva — nozh je — kdu nam brani? —
Nęshka. (na ſtrani.) Kok ti jo bom dala, sa uho!
Matizh. (na ſtrani.) To bi blo flętnu, kѐ bi jeſt — — —
Nęshka. Pak me moreſh tudi en malu lubit.
Matizh. Njih lubit, Angelzhek! — Al ſhe ne vedó, koku grosnu jih lubim?
Nęshka. (en malu jęsna.) Jeſt ne vęjm, al bi ti verjęla.
Matizh. (ſe na tla vershé.) Oh vaſha Gnada, jeſt gorim od lubęsni! ſerzę mi bo rasdjala, zhe me ne vſliſhijo.
Nęshka. Al ſi pak tudi premiſlil?
Matizh. Vſe vſe ſim premiſlil —
Nęshka. De lubęsen —
Matizh. Naj mi dajo njih rozhizo.
Nęshka. (s’ ſvojo pravo ſhtimo, mu da eno sa uho.) Tò jo imaſh.
Matizh. De te ſlode! ta je bla dobra!
Nęshka. Dobra! Inu ta! (mu ſhe eno da.)
Matizh. Uh! kaj miſliſh, sa boſhjo volo!
Nęshka. (ga vdari ſkorej per vſaki beſsędi.) Vaſha Gnada, jeſt gorim od lubęsni. Serzę mi bo rasdjala, zhe me ne vſliſhijo —
Matizh. (ſe ſmęja, inu vſtane.) O veſsélje! o miloſt! o ſrezhen Matizhek! Le tépi ga, le tépi ga; inu kader ga boſh toku ſtépla, de bo vùs zhѐrn, tok ſaj tvojga tepéniga boshzhika lubi — O ſręzhni zhlovek, katęri je od shęnſkih rok tépen!
Nęshka. Sakaj ſi pak gnadlivo Goſpó otel sapelat, perlisneniz? — Skorej bi ſe ti bla jęſt vdala — to ſe saſtopi, na męjſti moje Goſpé —
Matizh. Kaj męniſh, de te niſim posnal?
Nęshka. (ſe ſmęja.) Posnal ſi me? — Zhakej, to ti bom vernila.
Matizh. Nar pred me tepeſh, inu potler ſi ſhe jęsna na me. Neshka, to je pre vezh! Ampak povej meni, koku jeſt sdej tebe tukej najdem? Jeſt ſim menil, de ſi s’ njim v’ utizo ſhla.
Nęshka. Ti ſi en trapeſh; je blo enimu drugimu naſtavlenu, pak ſi ſe ti vjęl. Kaj ſim jeſt kriva, de ſe na męjſti ene leſsize dve vjameta?
Matizh. Kdu bo pak to drugo leſsizo vjel?
Nęshka. Njegova shena.
Matizh. Njegova shena?
Nęshka. Njegova shena.
Matizh. O Matizhek, Matizhek! obeſsi ſe! To ti ni noter padlu! — O ſhęntane shenę! ſam ſlode vaſs vuzhy. Tok ta je bla? —
Nęshka. Gnadliva Goſpa.
Matizh. Al ręſs?
Nęshka. Boſh dobil! (pokashe s’ rokó, koker de bi mo otla sa uho dati.)
Matizh. O kaj ti le gladiſh — al Baron, Baron — ta me je pred pozhil, de ſim tri lune vidil.
Nęshka. Prevſętni zhlovek, ponishaj ſe!
Matizh. (doli poklękne.) To je moja dolshnoſt; na moje kolęna ſe vershem, inu ſposnam, de ſim pruti tebi en oſel.
Nęshka. (ſe ſmeja.) Bogi Baron! kaj ſi je persadęl —
Matizh. — De je ſvojo sheno dobil. (smęram klezhy.)
OSMI NASTOP.
[uredi]Baron pride is dna tiga theatra, inu grę na ravnoſt pruti utizi, katęra mo jé na dęſni plati. Matizhek, Nęshka.
Baron. (ſam per ſebi.) Ne pride sa mano; morebiti je noter oſtála.
Nęshka. (tihu k’ Matizhku.) Baron Náletel.
Baron. (noter v’ utizo.) Nęshka, ſi noter?
Matizh. (tihu.) Noter jo iſhe —
Nęshka. (tihu.) Ni jo ſposnal.
Matizh. Zhe ozheſh, bova ta ſhpaſs naprej gnala. (ji roko kuſhne.)
Baron. (ſe okoli oberne, inu męni Goſpó vidit.) Moja shena! en moſhki per nję na kolęnih! — Ha! de bi jeſt sdej mezh imęl! — (ſe blisha.)
Matizh. (gori vſtáne, inu govory s’ eno debęlo ſhtimo.) Ja, ſęrzhek moj, nigdar, nigdar ne bo konz moje lubęsni!
Baron. (na ſtrani.) Ha! ta je bil dones sjutrej per moji shéni! (ſe na zhélu vdari.)
Matizh. Pojva, v’ to utizo: ſej vedó, de ne morem zhakat.
Baron. (na ſtrani.) Vſi hudizhi!
Matizh. (jo pęle pruti utizi, inu pravi tihu.) Ga ſliſhiſh, kok kone? (glaſnu.) Tukej, mi ne bo tręba ſkusi okno ſkozhit, koker dones sjutrej.
Baron. (na ſtran.) Vſe, vſe pride na dan!
Nęshka. (blisu utize na lęvi plati.) Prędem noter gręva, morejo en malu okoli poględat, zhe naj obéden ni zhutil.
Baron. (glaſnu.) Obéden.
(Nęshka ſtęzhe v’ utizo, kęr je Jęrza, Gaſhper, inu Tonzhek.)
DEVĘJTI NASTOP.
[uredi]Baron, Matizhek.
Baron. (Matizheka prime.)
Matizh. (ſtury, koker de bi ſe bil grosnu vſtraſhil.) Gnadlivi Goſpod!
Baron. (ga ſposna.) Ha, beſhtja, ſi tukej? (ga prime sa roko.)
DEŞSĘTI NASTOP.
[uredi]Budalo, Baron, Matizhek.
Budalo. Al me niſi k — klizal?
Baron. Kdu je?
Budalo. Jeſt, B — Budalo.
Baron. Raven prov. Dershite ga!
Budalo. K — koga?
Baron. To beſhtjo!
Budalo. Jeſt — jeſt niſim sa to g — gori vsęt.
Baron. Dershite ga, al vaſs vbijem.
Budalo. (prime Barona.)
Baron. Oſѐl! (ga od ſebe pahne.)
EDENAJSTI NASTOP.
[uredi]Ti popręjſhni, Shushek, Smeſhnava.
Shush. Meni ſe sdí, de je Baron. Kaj neki vupije?
Baron. Kdu je?
Shush. Vaſha gnada, jeſt, jeſt.
Baron. Shushek. Inu ta drugi?
Shush. Smeſhnáva.
Baron. Shushek, kję ſo?
Shush. Tukej.
Baron. (ga sa roko prime, inu mo podá Matizhkovo roko.) Naj primejo tiga zhlovęka, inu naj ga terdnu dershę. Smeſhnáva — (ga iſhe.)
Smeſhnava. Tukej —
Baron. (ga pęle k’ utizi na lęvi plati.) Oni naj ſtoję pred to utizo, inu naj obénga vùn ne puſtę.
Budalo. Ha, ha — gnadlivi G — Goſpod ſo!
Baron. Tihu, shvina! — (k’ Matizhku, jęso nasaj dershy.) No, Matizhek, mi boſh odgovoril?
Matizh. Bom mogel, vaſha Gnada. Oni snajo vſim sapovędat, le ſami ſebi nizh.
Baron. (s’ nasaj dersháno jęso.) Sam ſebi nizh!
Shush. (na ſtran.) Ima pazh prov.
Baron. Jęsizhnek! — Le ſękaj, le ſękaj jo, beſsędo — kaj je bla sa ena shęnſka, katero ſi v’ to utizo pelal?
Matizh. Kdaj?
Baron. Sdej, raven sdej.
Matizh. Tiſtu pazh. Je bla — ena shęnſka —
Baron. ſte ſliſhali, Goſpódje?
Smeſhnava. (ſe zhudi.) Sliſhali ſmo.
Baron. Inu, kaj sa ena shęnſka?
Matizh. Ena, katęra me prov rada imá.
Baron. (k’ tim drugim.) Ste saſtopili?
Budalo. (ſe zhudi.) Hm! hm!
Baron. Al letá shęnſka ni vshę s’ kom drugim savęsana?
Matizh. En velik Goſpod je imęl en zhaſs s’ njo opravit, pak ſe je navelizhal; sdej ji jeſt bol dopádem.
Baron. (hitru.) Bòl do — — (ſe vjame, inu nasaj dershy.) v’ ti ręzhi on pravizo govory; sakaj, Goſpodje, kar to sadęne, je vshę ona ſama obſtala.
Budalo. O — obſtála? —
Baron. Pregręha je ozhitna; sdej more tudi gręſhniza na dan priti. (grę v’ utizo.)
DVANAJSTI NASTOP.
[uredi]Ti poprejſhni, sunej Barona.
Smeſhnava. To je prov!
Shush. (k’ Matizhku.) Kaj sſi ſturil, lubi moj ſin?
Matizh. Enga norza!
TRINAJSTI NASTOP.
[uredi]Ti popręjſhni, Baron, Tonzhek.
Baron. (govory v’ utizi, inu enga vùn vlęzhe, katęrga ne posna.) Vſe je ſtojn, saſtojn ſe braniſh; tvoja ura je priſhla! vùn, le vùn! (Tonzhka vùn slęzhe.) Moja ſręzha je, de s’ njo otrok nimam! — Jeſt bi jih sadavil.
Tonzhek. Kaj mi ozhjo, sa boſhjo volo.
Matizh. Tonzhek!
Baron. Fant!
Shush. Ha, ha!
Baron. (vùs ſerdit.) Vshę ſpęt ta preklęti fant! (k’ Tonzhku.) Kaj ſi noter dęlal?
Tonzhek. (s’ ſtraham.) Sim ſe ſkril, kir ſim ſe njih bal.
Baron. Budalo, pojte vi noter, inu perpelite jo vùn.
Budalo. K — koga?
Baron. Mojo shéno.
Budalo. Kaj njih G — Gosſpó iſhejo? (Budalo grę v’ utizo.)
ŞHTIRINAJSTI NASTOP.
[uredi]Ti popręjſhni, sunej Budala.
Baron. Bodo vidili, de ni ſam fant noter bil.
Tonzhek. Sej bi ſe tudi bal, ſam biti.
PETNAJSTI NASTOP.
[uredi]Ti poprejſhni, Budalo, inu Gaſhper.
Budalo enga vùn vlęzhe, katęri ſe ſhe ne vidi.) Naj le pridejo, vaſha Gnada; ſej ſe vej, k — kdu je.
Gaſhper. Zhe je kej faleniga, naj Matizheka primejo. Jeſt ſim nedolshen.
Matizh. Gaſhper!
Budalo. G — Gaſhper!
Baron. Al vaſs hudizh moti? (ozhe v’ utizo jiti.)
Shush. Naj mene puſte, vsaſha Gnada. Ta rezh ni ſama na ſebi. (grę noter.)
Budalo. Ta rezh je slo sm — męſhana.
ŞHESTNAJSTI NASTOP.
[uredi]Ti popręjſhni, Jęrza. Shushek Jęrzo vùn vlęzhe.
Shush. Nizh naj ſe ne boję, vaſha Gnada; jeſt jim dober ſtojim, de ſe jim ne bo nizh hudiga sgodilu.
Jęrza. (pride s’ luzhjo vùn, vſa bojęzha.)
(Zhes en zhaſs ſe saſliſhijo godzi, inu ene luzhi smęram blisiſhi pridejo.)
Matizh. Jęrza!
Baron. Peklęnſke poſháſti! kaj ſe gody? — Godzi — Ta ſvѐtlóba —
SEDEMNAJSTI NASTOP.
[uredi]Ti popręjſhni. Nęshka, veternizo pred obrasam dershy.
Baron. Ha, tukej je le! (jo popade sa roko.) Goſpodje, po tim, kar ſte ſliſhali, inu vidili, bote sdej obſodili, kaj ena taka shéna saſlushi.
Nęshka. (doli poklękne, inu puſty glavo doli viſsit.)
Baron. Vſe saſtojn!
Matizh. (doli poklękne na to drugo plat Barona.)
Baron. Vſe saſtojn!
Shush. (doli poklękne pred Baronam.)
Baron. Vſe saſtojn!
(Vſi doli poklęknijo.)
Baron. Inu kѐ bi vaſs ſto blo!
OŞSEMNAJSTI NASTOP.
[uredi]Ti popręjſhni. Goſpá pride is tę druge utize, po tim fantini s’ goręzhimi baklami, inu godzi.
Matizh. (migne godzam, de imajo jęnat.)
Goſpa. (ſe vershę pred Baronam na kolęna.) Saj jeſt bom ſproſila!
Baron. (vidi Goſpó, inu Nęshko.) Ha! kaj je to!
Budalo. Tukej ſo gnadliva G — Goſpá.
Baron. (ozhe Goſpó gori vsdignit.) Ti si bla? (milu, koker eden, katęri proſsi.) Bom mogel sa odpuſhánje proſsit?
Goſpá. Na mojim męjſti bi bil ti rękel, vſe saſtojn! vſe saſtojn! inu jeſt ti vshę dones trękizh odpuſtim. (vſtane.)
Nęshka. Jeſt tudi. (vſtane.)
Matizh. Jeſt tudi. (vſtane.)
(Vſi vſtanejo.)
Baron. Jeſt ſim vam otel ozhy sbriſsat, inu vi ſte s’ mano ravnali, koker s’ enim otrokam.
Goſpá. Al ti je shol?
Baron. (k’ Nęshki.) Tvoje piſmize —
Nęshka. So gnadliva Goſpa diktirali.
Baron. Tok ſim nję odgovor dolshan. (Goſpe roko kuſhne.)
Goſpá. Vſakimu to ſvoje! (da eno moſhno dnarjov inu en perſtan Nęshki.)
Nęshka. Matizhek, poglej!
Matizh. Bravo! na męjſt ene dote imam sdej tri.
Tonzhek. (doli poklękne.) Meni — odpuſhanje!
Baron. (s’ ſmęham k’ Tonzhku.) Ti ſi vshę dobil, kar ti ſliſhi. (pokashe s’ rokó, de mo je eno sa uho dal.)
Tonzhek. Jeſt?
Matizh. Vaſha Gnada, na moje liza: toku sna goſpóda pravizo dęjliti.
Baron. (s’ ſmęham.) Na tvoje liza? — Ha, ha, ha! — kaj ti praviſh, shéna?
Goſpá. Lubi moſh, vſakdánje lubęsni, ſi ſe navelizhal; ſaj dones boſh mogel ſposnati, de moja lubęsen pruti tebi ni bla vſakdánja. Sa naprej bom vędila tvoj navuk dopolniti.
Baron. (ji roko kuſhne.) Ta donaſhni dan je sa me en dober navuk — Luba moja, povęj mi, kaj ti je noter pádlu, de ſi ſe s’ godzi, inu v’ taki! ſvętlobi perkasála?
Goſpá. Jeſt — jeſt ſim jih tukej najdla.
Matizh. (k’ Baronu.) Vaſha Gnada, oni ſo ſe otli na męjſti méne oshénit. Sa to dobroto ſim jim jeſt godze, inu tę perjatle najęl.
Baron. (k’ Matizhku.) Tok ti morem hvalęshen biti. Vi godzi, per meni oſtanite; dokler ſe Matizhek shenil nѐ bo, mi ne hodite is grada.
Shush. Ene tri, al ſhtiri dni naj pozhákajo, vaſha gnada, zhe ſmęjm proſsit. Sim piſsal na gobovi grad po mojo Smrękarzo; jeſt, inu moj ſin ſe bova na enkrat shenila.
Baron. Tudi prov, tudi prov.
Matizh. Sdej jo imam, zhe en zhlovek more kedej rezhi, de jo ima. Juhe! — Nęshka, veſsęla bodi! kaj ſe ſramujeſh, koker en kmęteſhka Nevęjſta?
(Godzi sagodejo.)
Matizhek poje.
Sdej sapojmo, sdej vukajmo!
Eden drugmu ogen dajmo!
Jęsa, shaloſt, le na ſtran!
Dons je moj veſsęli dan.
Tonzhek poje.
Shaloſtna je duſha moja,
Miſli moje ſo v’ Lublani.
Jęrza poje k’ Tonzheku.
Tihu bodi, jeſt bom tvoja,
Le oſtani, le oſtani!
Vſi.
Sdej sapojmo, sdej vukajmo!
Moshję. (Eden drugmu.) Shenę. (Ena drugi.)
ogen dajmo!
Jęsa, shaloſt &c. &c.
Nęshka poje k’ Baronu.
Bręs samęre, vaſha Gnada!
Kar ſim ſtrila, niſim rada,
Pak ſim mogla — take ſmo!
Mę deklizhi, in’ shenize
Sa moshá, in’ sa petize
Toku lé ſe mujamo.
Goſpá poje.
Bres samęre, vſe ſmo take,
Lępe, ſale korenake
Mę ſhtémamo, lubimo.
Zhe le vunder ni drugazhi.
Kader ſe lubęsen ſpazhi,
Vam, moshaki, ſvęjste ſmo.
Baron poje.
Povaſsuje vſaka rada,
Al je stara, al je mlada,
Slaſti, zhe je moſh neſlan.
Poterpimo! kaj ſe ozhe? —
Kader pak vshę ni mogozhe,
Pak mahnimo tud’ na ſran!
Nęshka poje.
Le mahnimo! — al sadęli
De bi slodja v’ ſeb’ imęli,
Nizh ne bodo, de vedó!
O moshję! ſte pravi tizhi,
Al vaſs vunder mę deklizhi,
Kader ozhmo, vjamemó.
Matizhek poje.
Je ’n fantezh, k’ rogę nam ſtavi,
Njęmu ſe Lubęsen pravi,
Tiſti repetnize imá.
Vęjſh sakaj? — sa to, de loshe
’S ene do te druge roshe
Sѐm in’ kje ferfulit sná.
Vſi.
Sdej sapojmo, sdej vukajmo!
Moshję. (Eden drugmu.) Shenę. (Ena drugi.)
ogen dajmo!
Jęsa, shaloſt, le na ſtran!
Dons je moj veſsęli dan!